چرا انگلیسیها رضاخان را ساقط کردند

با استحکام پایه های دیکتاتوری پهلوی هجوم به نهادها و مظاهر سنتی (نظیرحجاب ،معماری و...)وبنیانهای دفاعی کشور در عرصه های نظامی وفرهنگی(مانندایلات و عشایر و روحانیت) آغازشد. ازبین بردن آزادیها، سرکوب وترور اصحاب مطبوعات ورجال سیاسی، غارت املاک واموال مردم حکایت ازاستقرار دیکتاتوری تبهکاری درایران می کردکه دردوره های قبل سابقه نداشت.
روی کارآمدن رضاخان با یک کودتای انگلیسی برای تحقق اهدافی بودکه قاجاریه از جامه عمل پوشاندن بر آنها خودداری می کرد. به همین دلیل با استحکام پایه های دیکتاتوری پهلوی هجوم به نهادها و مظاهر سنتی (نظیرحجاب ،معماری و...)وبنیانهای دفاعی کشور در عرصه های نظامی وفرهنگی(مانندایلات و عشایر و روحانیت) آغازشد. ازبین بردن آزادیها، سرکوب وترور اصحاب مطبوعات ورجال سیاسی، غارت املاک واموال مردم حکایت ازاستقرار دیکتاتوری تبهکاری درایران می کردکه دردوره های قبل سابقه نداشت. انگلیسیها که خود موجد وحامی بقای سلطنت رضاشاه بودند علیرغم اشراف بر این وضعیت از آنجا که اقدامات رضاخان منافع آنها را به خطر نمی انداخت و ضمنا مخالفان قدر آنها را ازصحنه خارج می کرد مخالفتی با تداوم آن اوضاع نداشتند.

با بروز جنگ جهانی دوم و لزوم اشغال ایران از منظر متفقین، انگلیسیها که به خوبی بر منفور بودن پهلوی در نزد ایرانیان به ویژه به دلیل وابستگی او به انگلیس واقف بودند با معضل بقا یا فنای سلطنت دیکتاتور مواجه شدند. ادامه سلطنت رضاشاه باتوجه به نفرت عمومی از وی ممکن نبود ازهمین رو انگلیسیها که دهها رضاشاه را فدای منافع خود می نمودند به فکر افتادند حساب خود را از او جدا کنند لذا دستگاه تبلیغاتی آنها شروع به افشاگری درباره حکومت کسی نمودند که خود او را به قدرت رسانده و از سلطنت وی درطول 16 سال حمایت کردند.

هزینه های بالای زندگی، دستمزدهای پایین، مالیاتهای سنگین، استثمار و بهره کشی وحشتناک از مردم، سیاست مالی و تجاری کوتاه بینانه دولت، و حرص و آز و پولدوستی غیرعادی شاه، نه تنها موجب فقر و نارضایتی در میان توده مردم شده بلکه موجی از حس نفرت بر ضد شاه را پدید آورده است.
آنچه درزیر مرور می کنیم ارزیابیها رولدمینور دبیرسفارت آمریکا از آینده رضاشاه و موضع انگلیسیها در این خصوص است. ارزیابیهای مینور عمدتا مبتنی برگزارشهای میدانی و نیز رایزنی با عوامل سفارت انگلیس درتهران است. لذا موارد مطروحه بیانگر نقطه نظرات سفیر انگلیس درایران نیز می باشد:*
اینجانب توجه وزارت خارجه ایالات متحده را به پیش بینیهای دقیق سفارت ایالات متحده در تهران درباره رخدادهای ایران جلب می نمایم. به عنوان مثال، در تلگرام سفارت به شماره92 و به تاریخ 8 صبح 15 اوت، حمله به ایران‌ و پایان پادشاهی رضا شاه، ده روز قبل از وقوع پیش بینی شده بود. در آن تلگرام چنین آمده بود:" اگر چه پیش بینی کردن خطرناک است به نظر می رسد احتمالاً ایران از پذیرش درخواست روس و انگلیس ( عطف به یادداشت مشترکی که قرار بود روز بعد روسها و انگلیسها به ایران تسلیم کنند و سفارت در این باره قبلاً گزارش داده بود.) خودداری خواهد کرد؛ و ایران مورد حمله قرار خواهد گرفت و ایرانی ها یک ژست ضعیف مقاومت در برابر مهاجمان خواهند گرفت ... به نظر من بعید نیست که در صورت حمله شاه تاج و تخت خود را از دست بدهد. هزینه های بالای زندگی، دستمزدهای پایین، مالیاتهای سنگین، استثمار و بهره کشی وحشتناک از مردم، سیاست مالی و تجاری کوتاه بینانه دولت، و حرص و آز و پولدوستی غیرعادی شاه، نه تنها موجب فقر و نارضایتی در میان توده مردم شده بلکه موجی از حس نفرت بر ضد شاه را پدید آورده است. این نارضایتیِ نهفته و پنهان، خود را آشکار نکرده، و چون توده مردم جرأت و جسارت و اراده ندارند، منجر به شورش و انقلاب هم نشده است.انگلیسیها از این شرایط به خوبی آگاه هستند و می دانند که مردم ایران، شاه را مخلوق و آلت دست آنها می دانند و حالا می خواهند حساب خود را از او جدا کنند ...

سران کشورهای متفق در حاشیه برگزاری ”کنفرانس تهران“، در محل سفارت شوروی (6/9/1322) 1. ژوزف استالین (نخست‌وزیر شوروی) 2. ویاچسلاو میخائیلویچ مولوتف (وزیر امور خارجه شوروی) 3. اورل هریمن (سفیر آمریکا در مسکو) 4. فرانکلین روزولت (رئیس‌جمهور آمریکا) 5. آنتونی ایدن (وزیر امور خارجه آمریکا) 6. وینستون چرچیل (نخست‌وزیر انگلستان)

____________________________________

* گزارش مزبوربه صورت کامل درکتاب شهریوربیست اثردکترمحمدقلی مجد که به‌زودی ازسوی موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران منتشرخواهد شد، درج شده است.

https://iichs.ir/vdcebv8fijh8p.9bj.html

رضاخان در ایران برای تسهیل تشکیل رژیم صهیونیستی روی کار آمد

داستان یک افسانه که به نقشه جنگ بدل شد

از گفتمان تا اقدام؛ بررسی راهکارهای ارتباط موثر میان ما و غرب

کوروش ثانی در خدمت اسرائیل!

چگونه یک ایدئولوژی جهان را فریب داد؟

چرا انگلیسیها رضاخان را ساقط کردند