[3]. سناتور هاوارد بیکر جونیور (Howard Baker Jr) یکی از سیاستمداران بنام آمریکایی و رهبر جمهوریخواهان در سنای آمریکا بود که در دهههای ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰م سهم مهمی در سیاست خارجی این کشور داشت. ارتباطات او با محمدرضا پهلوی، به طور مستقیم و غیرمستقیم، اغلب از منظر جایگاهش در سنای آمریکا و نقش واشنگتن در قبال ایران تبیین میشود.
بیکر بهعنوان یک سناتور با نفوذ، از سیاستهای آمریکا در حمایت از محمدرضا پهلوی عمدتا پشتیبانی میکرد و معتقد بود که ایران تحت حکومت پهلوی باید به عنوان یک متحد کلیدی واشنگتن در منطقه حفظ شود.
او در صحبتها و جلسات کنگره، غالبا بر اهمیت ژئواستراتژیک ایران و منابع نفت این کشور برای تثبیت سیاستهای آمریکا تأکید داشت.
براساس اسناد تاریخی و رسانهای، چندین هیئت کنگرهای در دهه ۱۹۷۰م به ریاست یا با حضور بیکر به ایران سفر کردند. این دیدارها عمدتا با هدف بررسی مسائل مربوط به همکاری اقتصادی، نظامی و روابط دوجانبه انجام میشد.
گفته میشود بیکر شخصا با شاه دیدارهایی داشت و درباره همکاری اقتصادی و سایر مسائل منطقهای گفتوگو میکرد.
بیکر از جمله سناتورهایی بود که پس از شدت گرفتن انقلاب اسلامی ملت ایران، در جلسات و تحقیقات سنا درباره چشمانداز روابط آمریکا با ایران پس از محمدرضا پهلوی حضور پررنگی داشت. او گاه منتقد بیعملی یا سردرگمی دولت
کارتر در قبال تحولات ایران بود.
در برخی منابع اشاره شده که بیکر پس از ترک سنای آمریکا و در دوران فعالیتهای خصوصی، گاهی به عنوان مشاور با گروههای لابیگر مرتبط با ایران یا شرکتهای آمریکایی فعال در ایران تماسهایی داشته است، اما هیچ سند رسمی مبنی بر نقش او به عنوان لابیگر مستقیم شاه وجود ندارد.
خاطرات و مصاحبههای بیکر (که بخشی از آنها در کتاب خاطراتش آمده است) اطلاعاتی درباره نگاه او به ایران و شاه در اختیار خواننده قرار میدهند.
اسناد آرشیوی سنا و کتابهایی مثل “The Shah” نوشته عباس میلانی به شکل گذرا به تماسهای برخی سناتورها، از جمله بیکر، با محمدرضا پهلوی اشاره دارند.
تمجیدهای سناتورها و شخصیتهای آمریکایی از محمدرضا پهلوی نه ناشی از غفلت نسبت به استبداد داخلی او، بلکه زاده منافع اقتصادی، ملاحظات ژئوپولتیک و تبلیغات پیشرفته رژیم پهلوی بود. آمریکا و متحدانش، در چهارچوب جنگ سرد، همواره برای منافع ژئوپلتیکی و اقتصادی خود، چشم خود را بر واقعیتهای حقوق بشری متحدان میبستند.