«به وعاظ گفته شده بود جز ذکر مصیبت حق اظهار نظر سیاسی ندارید»!/ نخست‌وزیر ترکیه در تهران/ مذاکرات نخست‌وزیران/ فرمان همایونی در مورد هیئت‌مدیره سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی!/ عراق از ایران گندم می‌خرد/ عمران منطقه‌ای/ یک نمایشگاه دائمی در تهران تأسیس می‌شود/ سیگار قاچاق/ لایحه سازمان نمایشگاه‌ها
11 اردیبهشت 1346

«به وعاظ گفته شده بود جز ذکر مصیبت حق اظهار نظر سیاسی ندارید»!

بر اساس یک سند ساواک به تاریخ ۱۱ اردیبهشت ۱۳۴۶ «شورای هماهنگی رده یک حوزه استحفاظی فرمانداری کل سمنان در ساعت 10 صبح روز دوشنبه 11 /2 /1346 با حضور امضاکنندگان تشکیل و نتیجه به شرح زیر بررسی گردید... طبق اطلاع تعدادی از وعاظ که از حوزه علمیه قم و مشهد، ظاهرا به عنوان روضه‌خوانی، ولی باطنا به عنوان تبلیغ و ارشاد مردم برعلیه مصالح عالیه کشور به این شهرستان وارد شده‌اند، قبلا مقرر گردیده بود شهربانی تعهد لازم را از واعظین و صاحبان مجالس اخذ، که جز ذکر مصیبت در روی منبر، حق دخالت در امور سیاسی را نداشته و نتیجتا موجب تحریک و تشنج مردم را فراهم ننمایند. این موضوع به نحو احسن از طریق شهربانی در داخل و ژاندارمری در خارج شهر انجام گردید».
این سند می‌افزاید: با مراقبت شدیدی که از طریق دستگاه‌های انتظامی و امنیتی در دهه اول محرم به عمل آمد، مبلغین تازه‌وارد، میدانی برای اظهار عقاید و یا تبلیغات سوء خود به‌دست نیاورده و اکثرا مجبور شدند به محل مسکونی خود (قم یا مشهد) مراجعت نمایند.
بعضی از وعاظ محلی که در قم مشغول تحصیل هستند و به عنوان روضه‌خوانی به سمنان آمده و در سال‌های گذشته نیز در اثر تبلیغات سوء، سوابقی در شهربانی و ساواک از آنها موجود و فعلا نیز در این شهرستان بوده و درنظر دارند تا آخر ماه محرم و صفر بمانند، تصور می‌رود این اشخاص از هر فرصتی استفاده نموده، تبلیغات سوء خود را آغاز نمایند و نیز اکثرا شناخته شده و سوابق آنها حاکی از افکار و عقاید سیاسی آنان می‌باشد. قرار شد شهربانی در داخل و ژاندارمری در خارج از شهرها، همان‌طوری که قبلا مقرر گردیده بود، با قید تعهد به منبر بروند، ولی به نظر می‌رسد این تعهد کافی نبوده و برای اینکه به کلی آنها را از انجام کار خود مأیوس نماییم، مقرر گردید در دهه‌های بعدی که به‌تدریج مجالس سوگواری در تکایا و مساجد و یا منازل اشخاص تشکیل می‌شود، باید قبلا از شهربانی و یا ژاندارمری کسب اجازه نموده و بانیان و صاحبان مجالس نیز ضمن سپردن تعهد لازم، موظف خواهند بود صورتی از روضه‌خوان‌هایی که دعوت خواهند کرد تهیه و قبلا به شهربانی و یا ژاندارمری داده تا پس از تأیید مقامات انتظامی، مجلس سوگواری تشکیل و طبق نظر مقامات انتظامی، واعظین مربوطه را دعوت نمایند.
ضمنا شهربانی و ژاندارمری به محض دریافت صورت وعاظ از بانیان و صاحبان مجالس، با کمک ساواک بررسی کامل معمول و کسانی که دارای سوابق مضره باشند، از منبر رفتن آنها جلوگیری تا بدین طریق با مبارزه منفی و غیرمستقیم، به‌طور پیگیر و مداوم از منبر رفتن محرکین جلوگیری به عمل آید.[1]
 
نخست‌وزیر ترکیه در تهران
روزنامه‌های امروز کشور نوشتند: نخست‌وزیر ترکیه و بانو دمیرل ساعت 2 بعدازظهر امروز به دعوت آقای هویدا، نخست‌وزیر، و بانو وارد تهران شدند و مورد استقبال آقایان نخست‌وزیر، چند تن از وزرا و شخصیت‌های مملکتی و سفير كبير ترکیه در تهران با بانوانشان قرار گرفتند.
 
مذاکرات نخست‌وزیران
هنگام ورود نخست‌وزیر ترکیه و بانو دميرل به فرودگاه مهرآباد احترامات نظامی به عمل آمد و پس از مراسم معارفه میهمانان ایران به هتل هیلتون رفتند.
آقای سلیمان دمیرل و بانو عصر امروز تاج گل نثار آرامگاه رضاشاه می‌نمایند و پس از امضای دفتر مخصوص شاه، نخست‌وزیران ایران و ترکیه در کاخ نخست‌وزیری ملاقات و مذاکره می‌کنند، میهمانان ایران سپس در میهمانی شام آقای نخست‌وزیر و بانو هويدا در کاخ وزارت امور خارجه شرکت خواهند کرد.
 
دیدار با شاه
مذاکرات هویدا و دمیرل در ملاقات فردا، در کاخ نخست‌وزیری ادامه می‌یابد و نخست‌وزیر ترکیه فردا ناهار را در حضور شاه صرف خواهد نمود. نخست‌وزیر ترکیه و بانو دمیرل عصر فردا از موزه جواهرات سلطنتی دیدن می‌کنند و فردا شب در میهمانی خصوصی آقای هویدا شرکت می‌جویند.
میهمانان ایران بامداد روز چهارشنبه به آبادان عزیمت و از تأسیسات نفت ایران دیدن می‌کنند و سپس به بازدید جزیره خارک می‌روند و شب پنجشنبه ضیافتی به شام به افتخار نخست‌وزیر و بانو هویدا در سفارت کبرای ترکیه در تهران ترتیب می‌دهند.
نخست‌وزیر ترکیه و بانو دمیرل روز پنجشنبه نیز از آثار باستانی ایران در اصفهان دیدن می‌کنند و بامداد روز جمعه تهران را ترك می‌گویند.[2]
 
فرمان همایونی در مورد هیئت‌مدیره سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی!
جراید امروز کشور نوشتند: فرمان همایونی دائر بر انتخاب اعضای هیئت‌مدیره و مدیر عامل و بازرسان سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی، که دوره سه‌ساله عضویت آنان در اردیبهشت‌ماه جاری منقضی گردید، به شرح زیر برای مدت سه سال صادر شد:
اعضای هیئت‌مدیره؛
آقایان مهندس جعفر شریف‌امامی: رئيس مجلس سنا و نایب‌التولیه بنیاد پهلوی، اسدالله علم: وزیر دربار شاهنشاهی، دکتر منوچهر اقبال: مدیر عامل و رئیس هیئت‌مدیره شرکت ملی نفت ایران، دکتر جمشید آموزگار: وزیر دارایی، مهندس عبدالرضا انصاری: وزیر کشور، دکتر هادی هدایتی: وزیر آموزش و پرورش، دکتر علینقی عالیخانی: وزیر اقتصاد، دکتر منوچهر شاهقلی: وزیر بهداری، مهندس صفی اصفیا: مدیر عامل سازمان برنامه، دکتر جهانشاه صالح: رئیس دانشگاه تهران، یوسف خوش‌کیش: مدیر کل بانک ملی ایران، پروفسور يحيى عدل: سناتور و استاد دانشگاه تهران، دکتر مصطفی مصباح‌زاده: نماینده مجلس شوراي ملى.
ضمنا آقای مهندس صفی اصفیا سمت دبیر کل و آقای یوسف خوش‌کیش سمت خزانه‌دار را نیز به عهده دارند.
مدیر عامل آقای سناتور دکتر جواد آشتیانی.
بازرسان آقایان: محمدمهدی شاهرخ، مصطفی افتخار، محسن روشن.[3]
 
براساس اولین موافقت‌نامه بازرگانی ایران و عراق؛  عراق از ایران گندم می‌خرد
موافقت‌نامه بازرگانی ایران و عراق ساعت 5 بعدازظهر دیروز بین آقایان دکتر عالیخانی، وزیر اقتصاد، و كاظم عبدالحمید، وزیر بازرگانی عراق، به امضا رسید.
در مراسم انعقاد این موافقت‌نامه آقایان دکتر تهرانی، معاون بازرگانی وزارت اقتصاد، و دوجیلی، سفیر عراق در ایران، حضور داشتند.
موافقت‌نامه بازرگانی دو کشور در این هفته در تهران و بغداد هم‌زمان با هم انتشار خواهد یافت و به همین مناسبت پس از امضای موافقت‌نامه از خبرنگاران خواسته شد که درباره متن موافقت‌نامه سؤالی نکنند.
 
عمران منطقه‌ای
یکی از خبرنگاران پرسید: آیا عراق در مورد عضویت در سازمان عمران منطقه‌ای تصمیمی اتخاذ نخواهد کرد؟ آقای کاظم عبدالحمید پس از طرح این سؤال، یکی دو دقیقه با آقای «دوجیلی» سفیر عراق به مشورت پرداخت و درحالی‌که هر دو می‌خندیدند و دنبال راه حلی برای فرار از سؤال می‌گشتند، آقای دکتر عالیخانی گفت: بهتر است از طرح این سؤال صرف نظر کنید و برای اخذ پاسخ، دنبال قضیه را نگیرید! و به این ترتیب این سؤال بدون جواب ماند.
 
خرید گندم
سؤال دیگر از وزیر بازرگانی عراق این بود که با توجه به پیش‌بینی، تولید گندم امسال ایران خوشبختانه اضافه بر احتیاجات داخلی خواهد بود؛ آیا عراق از ایران گندم نمی‌خرد؟
آقای کاظم عبدالحمید گفت: در مذاکرات تهران این مسئله مطرح شده است و از وزارت اقتصاد تقاضا کرده‌ایم نمونه‌های گندم و قیمت‌های آن را برای ما بفرستند تا ما اقدام به خرید گندم از ایران بنماییم.[4]
 
در جلسه امروز سنا معاون وزارت اقتصاد اعلام کرد یک نمایشگاه دائمی در تهران تأسیس می‌شود
ساعت 10 صبح امروز جلسه علنی مجلس سنا به ریاست آقای مهندس شریف‌امامی تشکیل شد. چون کسی برای نطق قبل از دستور اسم‌نویسی نکرده بود، لذا مجلس وارد دستور شد و وصول چند لایحه از مجلس شورای ملی اعلام گردید و فوریت لایحه واگذاری يك قطعه از اراضی جلالیه به سفارت کویت تصویب گردید.
بعد لايحه حق عضویت اتاق‌های بازرگانی برای شور دوم مطرح گردید و بدون اظهار نظر تصویب و به دولت ابلاغ شد.
سپس لایحه قرارداد منعقده بین ایران و سازمان عمران بین‌المللی آمریکا برای تأمین اعتبار طرح‌های عمرانی کشور مطرح شد. آقای دکتر شفق در مورد تاریخ اجرای این لایحه سؤال کرد و آقای دکتر یگانه، وزیر مشاور، گفت: اجرای این لایحه از تاریخ تصویب خواهد بود و تاکنون هم آنچه عمل شده فقط بعضی موافقت‌های اداری است و جنبه قطعی پیدا نکرده است. این لایحه نیز تصویب و به دولت ابلاغ گردید.
در این هنگام لایحه قرارداد همکاری اقتصادی و فنی بین ایران و چکسلواکی برای شور دوم مطرح شد. آقایان دکتر کاظمی و دکتر شفق لزوم دقت در ترجمه قراردادها را متذکر شدند. آقای رئیس نیز ضمن تأیید این نظر از وزیر مشاور خواست که دولت در اجرای این نظر اقدام کند و ترتیبی دهد که ترجمه قراردادها از هر جهت خالی از عیب و نقص باشد. این لایحه نیز تصویب و به دولت ابلاغ شد. بعد لايحه اجازه قبول عضویت و پرداخت حق عضویت کنفرانس جهانی نیرو مطرح و بدون اظهار نظر تصویب و به دولت ابلاغ گردید.
 
سیگار قاچاق
سپس لایحه نحوه مصرف و یا نابود کردن مواد دخانیه قاچاق برای شور اول مطرح گردید. آقای قوام صدری، معاون وزارت دارایی، برای این لایحه تقاضای فوریت کرد و این تقاضا مورد قبول قرار گرفت.
آقای دکتر امیر حکمت از نماینده دولت توضیح خواست که چرا در این لایحه پیش‌بینی شده که سیگارهای قاچاق معدوم و یا از کاغذ جدا شوند. آیا بهتر نیست که بـا «الصاق برچسب» به بازار عرضه شود؟
معاون وزارت دارایی توضیح داد که این کار عملی نیست؛ زیرا هیچ دستگاهی حاضر نیست کالای رقیب کالای خودش را به بازار عرضه کند، به‌خصوص اینکه سيگار يك مسئله مربوط به «ذائقه» است و مؤسسه دخانیات نمی‌تواند اجازه بدهد سیگارهایی غیر از سیگارهای خودش به بازار عرضه شود. فقط منظور این است که با مخلوط کردن توتون این سیگارهای خارجی با محصول داخلی، سیگارهای داخلی بهتر شود.
آقای جهانشاه صمصام گفت: در راه‌های کشور مسافرین را بازرسی می‌کنند و احیانا کسی چند بسته سیگار همراه داشته باشد جریمه می‌شود و رسید هم داده نمی‌شود آیا این پول‌ها به کجا می‌رود؟
معاون وزارت دارایی گفت: کار بازرسی همچنان ادامه خواهد داشت، ولی اگر کسی جریمه بشود، باید در مقابل هر پرداختی قبض رسمی به متخلف داده شود. اگر سناتور محترم مواردی را مشاهده و یا شنیده‌اند لطفا به دولت اطلاع دهند که رسیدگی شود و مسلما مأمور خاطی تعقیب و تنبیه خواهد شد.
 
لایحه سازمان نمایشگاه‌ها
آخرین لایحه‌ای که در جلسه امروز سنا مورد رسیدگی قرار گرفت مربوط به سازمان نمایشگاه‌های وزارت اقتصاد بود که برای شور اول مطرح گردید.
آقای دکتر ضیائی، معاون وزارت اقتصاد، نیز برای این لایحه تقاضای يك فوريت کرد و توضیح داد که چون در چهارم آبان سال جاری نمایشگاه مفصلی ترتیب داده خواهد شد، لذا دولت تقاضای فوریت برای این لایحه را دارد. آقای دکتر شفق ضمن تأیید تقاضای دولت گفت: تشکیل این نمایشگاه‌ها بسیار مفید و لازم است، اما دولت چرا پس از پایان هر نمایشگاهی ساختمان‌های احداث‌شده را خراب می‌کند؟ آیا بهتر نیست که این ساختمان‌ها دائمی بوده و باقی بماند؟
معاون وزارت اقتصاد گفت: دولت نقشه بسیار مفصلی برای ساختمان‌های نمایشگاه دائمی ایران، که در اراضى يك‌ميليون‌متری زیر هتل هيلتون واقع شده، دارد که به‌تدریج اجرا خواهد شد و ساختمان‌های فعلی برای نمایشگاه‌های متعدد بنا می‌شود و موقتی است، ولی بعد از این ساختمان‌های اساسی طبق نقشه ساخته می‌شود و فقط غرفه‌های داخل ساختمان‌ها تخریب و مطمئنا نظر سناتور محترم تأمین خواهد شد.[5]
 
 صفحه اول روزنامه اطلاعات، 11 اردیبهشت 1346
 
پی‌نوشت‌ها:
 
[1] . انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک؛ استان سمنان، کتاب یک، ص 93.
[2] . اطلاعات، ۱۱ اردیبهشت ۱۳۴۶، صص ۱ و ۱۵.
[3] . همان، ص ۱۶. 
[4] . همان‌جا. 
[5] . همان، صص 13 و 16.
https://iichs.ir/vdcbgfb5.rhbs5piuur.html
iichs.ir/vdcbgfb5.rhbs5piuur.html
نام شما
آدرس ايميل شما