آن روزها غیر از مطبوعات و محافل و احزاب مربوط به روس و انگلیس در تهران، بودند از مطبوعات و افرادی که سعی می‌کردند در این گیرودار تا حدی مستقل فکر کنند و ضمنا جنبه آزادیخواهی خود را هم حفظ نمایند. این دسته از روزنامه‌ها به هم بیشتر ارتباط جسته سعی می‌کردند نقش وسط بازی کنند...
تهیه و تنظیم: فرهاد قلی‌زاده
«آن روزها غیر از مطبوعات و محافل و احزاب مربوط به روس و انگلیس در تهران، بودند از مطبوعات و افرادی که سعی می‌کردند در این گیرودار تا حدی مستقل فکر کنند و ضمنا جنبه آزادیخواهی خود را هم حفظ نمایند؛ مثلا مهندس گنجه‌ای که فعلا رئیس دانشکده فنی دانشگاه است روزنامه هفتگی "باباشمل"1 را منتشر می‌نمود که با سبک مخصوص خودش که انتقادات اساسی به صورت فکاهی داشت تأثیر خاصی در افکار می‌بخشید و یا مرحوم ملک‌الشعرای بهار با انتشار یادداشت‌هایی تحت عنوان افکار "تاریخ احزاب سیاسی" در روزنامه ایران که بعدا به‌صورت کتابی درآمد، گوشه‌های مهم تاریخ را در اختناق دوره طلوع رضاشاه و فعالیتی که برای از بین رفتن حکومت مشروطه به کار رفته بود در محیط سیاسی تهران تأثیر می‌بخشید و یا روزنامه‌هایی از قبیل "داد"، "باختر"، "ستاره" و "اقدام"، بدون وابستگی به هیچ‌یک از سیاست‌های روس و انگلیس در راه آزادیخواهی و انتقاد شدید از اوضاع، بی‌اثر در محیط سیاسی نبودند. البته روزنامه "مرد امروز" به قلم مرحوم محمد مسعود که به تازگی منتشر می‌گردید با انتشار مطالب بسیار تند و صریح که فحش‌های رکیک هم داشت، سرآمد مطبوعات [بود] و تیراژ زیاد داشت؛ به نحوی که به قول خود مسعود، مردم روزهای شنبه انتظار می‌کشیدند یک شماره روزنامه مرد امروز بخرند و بخوانند تا ببینند چه فحش تازه‌ای است که محمد مسعود در آن هفته یافته است علیه هیئت حاکمه در روزنامه‌اش بنویسد تا دل زخم‌خورده مردم قدری خنک شود.
این دسته از روزنامه‌ها به هم بیشتر ارتباط جسته سعی می‌کردند نقش وسط بازی کنند تا تندروی‌های مطبوعات چپ و راست را تعدیل نمایند. به همین جهت فکر تازه‌ای پیش آمد که صرف نظر از مطبوعات حزبی بتوان همه روزنامه‌های انتقادی و حتی نویسندگان منتقد را در صفی قرار داد که با مشورت یکدیگر در مسائل سیاسی روز، مخصوصا در امر انتخابات مجلس چهاردهم، نظارت نموده برای حفظ دموکراسی جدیدالولاده پس از شهریور 1320، که باید مخلوق خود را به شکل مجلس جدید به‌وجود آورد، همکاری نمایند و نام این صف را جبهه آزادی گذاردیم که مرحوم ملک‌الشعرای بهار را در رأس آن قرار دادیم. در همین صف بود که مطبوعات دست چپ اعم از توده، مثل "رهبر" یا غیر توده متمایل به آن، مثل "آژیر"، متعلق به پیشه‌وری و یا "دماوند"، متعلق به فتاحی نیز قرار داشتند و توده‌ای‌ها تصور می‌کردند بتوانند از این صف نیز به نفع خود بهره‌برداری کنند؛ درحالی‌که من و رفقایم می‌کوشیدیم جلوی تندروی‌های آنها را بگیریم...»2
ملک‌الشعرای بهار، عباس خلیلی و جمعی از روزنامه‌نگاران و مدیران جراید
شماره آرشیو: 1532-4ع
پی نوشت:
1. هفته‌نامه فکاهی و سیاسی. از معروف‌ترین نشریات فکاهی که بین سال‌های 1322ـ1326 منتشر می‌شد.
2. ابوالحسن عمیدی نوری، یادداشت‌های یک روزنامه‌نگار (تحولات نیم‌قرن اخیر تاریخ معاصر ایران از نگاه ابوالحسن عمیدی نوری)، به کوشش: مختار حدیدی ـ جلال فرهمند، ج 2، تهران، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، 1384، صص 204ـ205. https://iichs.ir/vdci.ya3ct1awqbc2t.html
