۲۳ خرداد ۱۳۴۶

 

[1] . پایگاه‌های انقلاب اسلامی، مدرسه فیضیه به روایت اسناد ساواک، ص 468.

[2] . اطلاعات، ۲۳ خرداد ۱۳۴۶، صص 1 و ۱۷.

[3] . همان، ص ۲۰. علیرغم ظاهرسازی‌های ریاکارانه در کمک ایران به اعراب پس از جنگ شش‌روزه اعراب و اسرائیل، پهلوی در مدت جنگ و پس از آن همواره مخفیانه نیازهای اسرائیل را تأمین می‌کرد.
بامداد 5 ژوئن 1967م، جنگنده‌های رژیم صهیونیستی طی یک عملیات غافلگیرانه و از پیش تعیین‌شده و تأیید آمریکایی‌ها، از مرزهای هوایی سه کشور مصر، سوریه و اردن گذشتند و به مدت دو ساعت تمام و مداوم پایگاه‌های هوایی این سه کشور را به شدت مورد حمله قرار دادند که به این ترتیب، سومین جنگ بزرگ رژیم اشغالگر قدس و کشورهای عربی آغاز شد، که طی این درگیری و جنگ شش‌روزه (تا 10 ژوئن 1967م) اراضی زیادی را به‌دست آورده که تا حال نیز جزء مناطق اشغالی به حساب می‌آید.
ایران در این برهه تولید نفت خود را افزایش داده و خوراک نفتی اسرائیل را به وفور در دستور کار خود قرار داده بود، آن‌چنان‌که قبل و پس از جنگ شش‌روزه هم به دلیل تحریم‌هایی که از سوی اعراب در مقابل اسرائیل اعمال شده بود به عنوان تنها تأمین‌کننده منابع نفتی اسرائیل درآمد زیادی را از آن خود کرد و اتحاد مخفی و پشت پرده خود را با اسرائیل حفظ و پایدار نمود.
بنا به مصالح آن زمان تمامی کشورهای عرب اصرار داشتند تا انتقال نفت ایران از طریق خطوط انتقال لوله سوئز صورت گیرد و هیچ انتقالی از طریق خط لوله ایلات ـ عسقلان انجام نشود، اما ایران بار دیگر این موضوع را نادیده گرفت و تصمیم کشورهای صادرکننده نفت عرب در منطقه را جدی قلمداد نکرد. گرچه بعدها بهبود روابط میان ایران و مصر بین سال‌های 1967 تا 1970 مصری‌ها را امیدوار می‌کرد که ایران به تصمیم کشورهای عرب منطقه احترام بگذارد، اما ایران خود به‌وضوح متوجه این امر بود که هرگونه نزدیکی بیش از حد و اندازه به مصری‌ها و حرکت در راستای تأمین خواسته‌های آنها به قطع روابط و آغاز مناظرات و مشاجرات جدی با طرف اسرائیلی منجر خواهد شد.
پس از گذشت بیش از پنجاه سال از جنگ شش‌روزه در سال 2013 روزنامه «هاآرتص» به مطلب جالبی اشاره می‌کند که «شاه ایران از مهم‌ترین اشخاصی بود که اسرائیل را به جنگ 1967 تحریک کرد و این جنگ تأثیر زیادی در نزدیکی دو طرف داشت. مخصوصا پس از اینکه مصر کانال سوئز را بست و مانع صدور بخش اعظمی از نفت ایران به اروپا شد که این اتفاق باعث شد تا اسرائیل، شاه ایران را برای تأسیس خط لوله ایلات ـ عسقلان تشویق کند؛ خط لوله‌ای که نفت ایران را از دریای سرخ به دریای مدیترانه منتقل می‌کرد و به گونه‌ای کانال سوئز را دور می‌زد. پس از بازگشایی کانال سوئز بود که کارآیی این خط لوله غیراقتصادی شد و آخرین باری که از این خط لوله استفاده شد در اواخر سال 1978 بود».
پهلوی هیچ‌گاه در آن برهه زمانی سعی نمی‌کرد روابط تجاری خود با اسرائیلی‌ها را بیش از حد و به طور کامل علنی نماید تا حساسیت اعراب را با احساسات ضداسرائیلی آنها برانگیزد. تا سال 1967م ایران در کنار اعراب و مصر قرار داشت. این موضع ایران بعد از سفر ملک فیصل، پادشاه عربستان، در دسامبر 1965 به تهران و یا حتی عبدالرحمن عارف، رئیس‌جمهور عراق، در مارس 1967 به‌وضوح احساس می‌شد. حتی پس از بیانیه‌ای که از سوی یک مقام رسمی حکومت ایران در آستانه جنگ شش‌روزه منتشر شد، بر جهت‌گیری ایران به سمت کشورهای عرب و مواضع نزدیک تهران با قاهره به‌شدت تأکید شده بود، اما واقعیت چیز دیگری بود و جنگ شش‌روزه همه چیز را تغییر داد و شرایط سیاسی نوینی در غرب آسیا ایجاد کرد.

[4] . اطلاعات، ۲۳ خرداد ۱۳۴۶، صص ۱۷ و 20.