پلیس جنوب - تصاوير بزرگ

زهرا عباسی

تشکیلات نظامی مستقل که در اواسط جنگ جهانی اول در سال 1916م / 1294ش / 1334ق، به وسیله انگلیسها و تحت نظارت و تعلیم و فرماندهی صاحب منصبان انگلیسی در جنوب ایران در ولایات فارس، کرمان، شیراز در ظاهر و با هدف حفظ امنیت راههای جنوب ایران و با مخارج دولت انگلستان تاسیس شد اما هدف واقعی آن کنترل جنوب ایران و ایجاد امنیت برای منافع انگلستان در منطقه بود.

فشار دو نیروی اشغالگر روس و انگلیس سبب شد که دولت سپهدار تنکابنی به امضای قراردادی تن در دهد، که بر مبنای آن قوایی از سوی دولت تجهیز شود و در ازای آن پولی به ایران پرداخت شود که تحت نظر کمیسیون مختلطی مرکب از روسها و انگلیسها و نماینده دولت ایران هزینه شود.

این تشکیلات بدون اجازه رسمی و قطعی و فقط به اتکاء موافقتنامه (شوال 1334) غیر قطعی کابینه سپهدار تنکابنی و موافقت محدود مشروط کابینه بعد از او، کابینه وثوق‌الدوله روی کار آمد.

ژنرال سرپرسی سایکس و یک عده از صاحب‌منصبان انگلیسی قشون هندوستان مربیان و فرماندهان آن بودند. در مارس 1916 سایکس به همراه شماری از افسران انگلیسی و نظامیان هندی وارد کرمان و بندرعباس شد.

اما بعد از کابینه وثوق‌الدوله، هیچ یک از دولتها این اقدام انگلیسیها را رسمی و مجاز نشمردند، و جراید و احزاب و عامه مکرر به تشکیل این نیرو اعتراض کردند، و آن را به منزله تجاوز جابرابه به حق حاکمیت ایران تلقی نمودند.

حتی در میدان توپخانه یک بار میتینگ عامی ترتیب دادند. و دولت مستوفی‌الممالک در یادداشتی آن را یک قوه متجاوز خارجی خواند. در شیراز کمیته فرقه دمکرات در پی اعتراض به قشون غیررسمی پلیس جنوب، در مسجد اجتماع کردند. جامعه «ملیون اسلامی» هم با انتشار اعلامیه‌ای انحلال پلیس جنوب را خواستار شدند.

یکی از اقدامات نیروهای پلیس جنوب ایجاد ناامنی و نابسامانی در ابعاد گوناگون،‌ برای به رسمیت شناختن آن تشکیلات بود و القاء این فکر که پلیس جنوب تنها راه حل مشکلات مردم ایران است. آنان در فارس اقدام به خرید گندم، جو و سایر اجناس به چند برابر قیمت معمول و ذخیره کردن و یا سوزاندن آنها برای ایجاد قحطی در شهر کردند.

به هر ترتیب، بعد از پایان جنگ جهانی اول نیز پلیس جنوب همچنان باقی بود، و دولتهای ایران نیز آن را به رسمیت نمی‌شناختند. عاقبت سید ضیاءالدین طباطبائی در باب انحلال آن با انگلیسها به مذاکراتی پرداخت که حاصل آن فقط تقلیل تعداد صاحب‌منصبان انگلیسی پلیس جنوب بود. پس از سقوط کابینه او، چندی بعد انگلیسیها راجع به پلیس جنوب با ایران وارد مذاکره و خواستار آن شدند که مخارج آن را دولت ایران برعهده بگیرد.

اما به سبب عدم احتیاج انگلیسیها به آن تشکیلات و یأس آنها از امکان تحمیل آن بر دولت ایران، به کلی آن را منحل نمودند. و «تمام وسایل و تجهیزات و حتی دواب» آن را نیز نابود کردند.

پلیس جنوب

دفترچه‌ای دست نوشته حاوی پیشنهادات کمیسیون مختلط نظامی ایران و انگلیس جهت سازماندهی، تقویت و اصلاح ارتش ایران به شیوه و با مشارکت انگلیسیها با شرایط و تهدیدات موجود داخلی و خارجی
13- 7619پ

پلیس جنوب

دفترچه‌ای دست نوشته حاوی پیشنهادات کمیسیون مختلط نظامی ایران و انگلیس جهت سازماندهی، تقویت و اصلاح ارتش ایران به شیوه و با مشارکت انگلیسیها با شرایط و تهدیدات موجود داخلی و خارجی
14- 7619پ

پلیس جنوب

دفترچه‌ای دست نوشته حاوی پیشنهادات کمیسیون مختلط نظامی ایران و انگلیس جهت سازماندهی، تقویت و اصلاح ارتش ایران به شیوه و با مشارکت انگلیسیها با شرایط و تهدیدات موجود داخلی و خارجی
15- 7619پ

پلیس جنوب

دفترچه‌ای دست نوشته حاوی پیشنهادات کمیسیون مختلط نظامی ایران و انگلیس جهت سازماندهی، تقویت و اصلاح ارتش ایران به شیوه و با مشارکت انگلیسیها با شرایط و تهدیدات موجود داخلی و خارجی
16- 7619پ

پلیس جنوب

دفترچه‌ای دست نوشته حاوی پیشنهادات کمیسیون مختلط نظامی ایران و انگلیس جهت سازماندهی، تقویت و اصلاح ارتش ایران به شیوه و با مشارکت انگلیسیها با شرایط و تهدیدات موجود داخلی و خارجی
17- 7619پ

پلیس جنوب

دفترچه‌ای دست نوشته حاوی پیشنهادات کمیسیون مختلط نظامی ایران و انگلیس جهت سازماندهی، تقویت و اصلاح ارتش ایران به شیوه و با مشارکت انگلیسیها با شرایط و تهدیدات موجود داخلی و خارجی
18- 7619پ

پلیس جنوب

تلگراف اهالی کازرون به احمد شاه، وزارت داخله و عدلیه، حزب اعتدال و دمکرات و روزنامه عصر جدید راجع به اعتراض به اقدامات دولت به خاطر بی توجهی به خطه جنوب کشور خصوصا دشتی و دشتستان و بنادر خلیج فارس و نادیده گرفتن تعدیات اجانب با ورود قوای نظامی انگلیس به بوشهر و اقدام به ضبط دوایر دولتی و تصرف گمرکات با وجود اعلام بیطرفی ایران
45505 ن

پلیس جنوب

قطعنامه میتینگ عمومی مبنی بر درخواست خروج نیروهای انگلیس از ایران، انحلال پلیس جنوب، رفع توقیف از اموال ایران در بانک، آزادی زندانیان، روحانیون و سلیمان میرزا نماینده مجلس، و لغو و ابطال کلیه عهدنامه های تحمیلی انگلیس به ایران
43849ن و 43850ن

پلیس جنوب

ابلاغیه سفارت انگلیس: درباره چگونگی و شرایط انحلال پلیس جنوب به سبب عدم احتیاج انگلیسها به آن تشکیلات و تحویل آن به دولت ایران
8403 ن

پلیس جنوب

ابلاغیه سفارت انگلیس: درباره چگونگی و شرایط انحلال پلیس جنوب به سبب عدم احتیاج انگلیسها به آن تشکیلات و تحویل آن به دولت ایران
8404 ن

پلیس جنوب

ابلاغیه سفارت انگلیس: درباره چگونگی و شرایط انحلال پلیس جنوب به سبب عدم احتیاج انگلیسها به آن تشکیلات و تحویل آن به دولت ایران
8405 ن

پلیس جنوب

ابلاغیه سفارت انگلیس: درباره چگونگی و شرایط انحلال پلیس جنوب به سبب عدم احتیاج انگلیسها به آن تشکیلات و تحویل آن به دولت ایران
8406 ن

پلیس جنوب

رونوشت نامه جوابیه محمدعلی خان سپهسالار رئیس‌الوزرا به سفارتهای روسیه و انگلیس مبنی بر اعلام موافقت با پیشنهادهای مطرح شده در یادداشت مشترک دولتین دائر بر تشکیل نیروی نظامی تحت تعلیم و تربیت معلمین روس و انگلیس، اعزام، استخدام معلمین و پرداخت مخارج این تشکیلات توسط دولتین مذکور، اصلاح امور مالی با بسط و توسعه اختیارات کمیسیون مختلط
243ق

پلیس جنوب

تلگراف سردار نصرت از کرمان به سپهسالار اعظم رئیس‌الوزرا: خبر ورود ژنرال سرپرسی سایکس با یک عده از صاحب‌منصبان انگلیسی و هندی به کرمان، ضمن پذیرایی و استقبال از آنان
21-34- 12م

پلیس جنوب

تلگراف کمیته فرقه دمکرات فارس به حسن وثوق ریاست وزرا در مورد تعطیلی عمومی در آن ایالت به عنوان اعتراض به قشون غیررسمی پلیس جنوب و درخواست مساعدتهای لازم
63413ن

پلیس جنوب

اعلامیه جامعه ملیون اسلامی: درخواست لغو قرارداد وثوق‌الدوله با انگلستان، تجدید انتخابات مجلس، اظهار تنفر خود از توقف نظامیان انگلستان در خاک ایران، واگذاری مشاغل ادارات به افراد صالح و ایرانی، انحلال پلیس جنوب، اتخاذ سیاست بیطرفی و رفع سانسور در مطبوعات
36558ن

پلیس جنوب

گزارش رحیم خان غلام باشی در موضوع اقدامات دولت انگلیس در به رسمیت شناختن پلیس جنوب با خرید و انبار نمودن گندم در ولایات با هدف مجبور نمودن اهالی به تحصن در کنسولگریهای خود به واسطه قحطی آذوقه
92-401- 14م

پلیس جنوب

تصویبنامه هیات وزرا ارسالی برای وزارت امور خارجه درباره تصمیم دولت انگلیس مبنی بر انحلال پلیس جنوب و موافقت هیات وزرا با انجام مذاکراتی با دولت انگلیس در مورد واگذاری نیروهای پلیس جنوب به دولت ایران بدون صاحب‌منصبان انگلیسی و هندی و انجام وظیفه آنان زیر نظر ژاندارمری دولتی
4832 ن

پلیس جنوب

رونوشت نامه‌ هایک مستشار سفارت انگلستان در ایران به وزارت امور خارجه مبنی بر اعلام تامین کلیه مخارج پلیس جنوب تا تاریخ 11/1/1300 (بنابه وعده داده شده) توسط دولت خود و حکومت هندوستان، لزوم تهیه وسایل ابقای قوای مزبور بعد از تاریخ ذکرشده توسط دولت ایران در صورت تمایل
1-1431- 11م

پلیس جنوب

نامه ریاست وزرا به بریچمن شارژدافر سفارت انگلستان مبنی بر اظهار ناراحتی از آتش زدن سلاحها و مهمات پلیس جنوب ضمن ضرورت خرید اسلحه و مهمات جهت تشکیل قوای منظم در کرمان
8487 ن

https://iichs.ir/vdce.78xbjh8xf9bij.html