در آستانه انقلاب اسلامی به روایت اسناد - تصاوير بزرگ

محمود میرزاحسینی

انقلاب عبارت است از دگرگونی و تغییر بنیادین و عمیق ساختارهای فرهنگی، اخلاقی، اقتصادی، حقوقی و سیاسی جامعه و جایگزینی آنها با یک نظام اجتماعی جدید و مترقی دارای ارزشهای نو، و معمولاً در نتیجه نارضایتی مردم از سیاستهای کلی نظام حاکم به وقوع می‌پیوندد کما اینکه رهبر فرهیخته انقلاب نیز « از بین رفتن استقلال سیاسی، نظامی، فرهنگی، اقتصادی، قتل آزادی‌خواهان، ایجاد خفقان در دانشگاه و حوزه، سرکوب فعالیت‌های سیاسی، تشکیل حزب واحد رستاخیز و ساواک و افزایش قدرت مطلقه شاه را به عنوان علل اصلی قیام مردم» بر ضد حکومت پهلوی می‌دانستند؛ حکومتی که از سال 1332 به بعد عملاً با اتخاذ دیکتاتوری و به حاشیه راندن قانون اساسی (که حرکت‌های سیاسی امام راحل منجمله تحریم رفراندوم و قیام 15 خرداد را در پی داشت) به استبداد مطلق گرایید و در بعد فرهنگی نیز به گسترش مراکز فساد و ترویج آن در رسانه‌های جمعی، انجام اقدامات ضد ارزشهای اسلامی و غیره پرداخت، ضمن آنکه با در پیش گرفتن سیاست‌های نادرست اقتصادی به افزایش هر چه بیشتر اختلاف طبقاتی، تورم و بروز مشکلات دیگر دامن زد. در این شرایط مساعد، جرقه مورد نیاز وقوع انقلاب با چاپ مقاله‌ای اهانت‌آمیز در مورد امام خمینی (ره) در 17 دی ماه 1356 زده شد که حرکت اعتراضی مردم به مساجد و منازل علما را به دنبال داشت. این قیام خودجوش، از جانب رژیم به مخالفت با اصلاحات ارضی و آزادی زنان تبلیغ و به خون کشیده شد و برگزاری مراسم بزرگداشت شهدا در شهرهای مختلف که منجر به شهید شدن گروههای دیگری از اقشار مختلف مردم در جریان تظاهرات گردید، درگیری‌های تازه و وقایعی از جمله فاجعه 17 شهریور را به دنبال داشت.

به اعتبار اسناد موجود، به دنبال واقعه 17 دی، شخصیت‌های حقیقی و حقوقی به محکومیت و اعلام جرم علیه روزنامه مذکور پرداختند و اندیشمندان، مقامات، وزرا، و ... با طرح نابسامانی‌ها و علل نارضایتی‌های مردم، به ارائه توصیه‌هایی به شاه و نخست‌وزیر با هدف آرام نمودن کشور و حفظ شاه مبادرت ورزیدند و نظام تدابیری اتخاذ نمود که اسناد پیوست منعکس کننده اغلب آن تمهیدات بدین قرارند: انتخاب نام مستعار برای خاندان سلطنت، تجدید فعالیت مطبوعات آزادشده، عدم واگذاری پست‌های حساس به بهائیان، مبارزه با فساد، اطعام ضعفا، اجرای قانون اساسی، تغییر مسئولین و تغییر کابینه و ... . اما نه این تمهیدات و نه شدت عمل در برابر تظاهرات و اعتصابها و برقراری حکومت نظامی، کوچکترین اثری در حرکت انقلابی مردم به جا نگذاشت چرا که آنان اندیشه‌ای جز بازگشت رهبر فقید انقلاب از تبعید و ساقط شدن رژیم در سر نداشتند.

در آستانه انقلاب اسلامی

بخشنامه سپهبد بدره‌ای فرمانده گارد شاهنشاهی مبنی بر دستور استفاده از اسامی مستعار مذکور در سند (منجمله فریدون و مریم در مورد شاه و فرح) برای خاندان سلطنت به هنگام انجام مکالمات تلفنی (صفحه 1)
شماره آرشیو عکس: 40-245-145د

در آستانه انقلاب اسلامی

متن اعلام جرم منوچهر مسعودی وکیل دادگستری بر علیه دادستان تهران به خاطر عدم تعقیب کیفری نویسنده و مدیر روزنامه اطلاعات به اتهام ایراد تهمت به آیت‌الله خمینی، ارجاع تخلف مخاطب به دادسرای انتظامی قضات (صفحه 1)
شماره آرشیو عکس: 10-121-3-4513 ش

در آستانه انقلاب اسلامی

دستور جعفر شریف امامی نخست‌وزیر به صمدیان‌پور رئیس شهربانی جهت برچیدن کلیه قمارخانه‌ها و کازینوهای کشور
شماره آرشیو عکس: 4-98-134م

در آستانه انقلاب اسلامی

صورتجلسه هیئت وزیران حاوی موضوعاتی از قبیل بی اعتمادی مردم به رسانه‌های خبری رژیم، احتساب تعطیلی عید فطر به عنوان تعطیل رسمی برای کارگران(صفحه 1)
شماره آرشیو عکس: 4-3246-4513ش

در آستانه انقلاب اسلامی

صورتجلسه هیئت وزیران حاوی موضوعاتی از قبیل بی اعتمادی مردم به رسانه‌های خبری رژیم، احتساب تعطیلی عید فطر به عنوان تعطیل رسمی برای کارگران (صفحه 2)

در آستانه انقلاب اسلامی

پیش‌نویس نامه هوشنگ نهاوندی وزیر علوم به شریف امامی‌ : اظهار نارضایتی از ناکام ماندن طرح استقلال دانشگاهها، ضرورت بنیادی (و نه تاکتیکی) بدون سیاست مبارزه با فساد و عوامل آن، لزوم اجرای قانون اساسی و جبران بی‌عدالتی‌های ناشی از عملکرد غلط مسئولان، ابراز مخالفت با حل مسائل جامعه از طریق اعمال خشونت. (صفحه 1)
شماره آرشیو عکس: 88-32-849 ن

در آستانه انقلاب اسلامی

نامه حسین فرشید معاون وزیر مشاور نخست‌وزیری به ازهاری نخست‌وزیر دائر بر اطعام صدها تن از اهالی شهر ری در طول شبهای رمضان، مشکل بودن تغذیه عده‌ای از ساکنین جنوب شهر در ماههای محرم و صفر با روزانه یک وعده غذای گرم بنابه پیشنهاد مقدم رئیس ساواک به هدف خرسندی مردم از رژیم (صفحه 1)
شماره آرشیو عکس: 7- 157-7

در آستانه انقلاب اسلامی

نامه علیقلی اردلان وزیر دربار به غلامرضا ازهاری نخست‌وزیر مبنی بر موافقت شاه با اطعام بی سر و صدای ساکنین جنوب شهر توسط دولت
شماره آرشیو عکس: 5-157-7

در آستانه انقلاب اسلامی

تلگراف اسد همایون کاردار سفارت ایران در واشنگتن به اردشیر زاهدی دائر بر درخواست ملاقات باربارا والترز (از شبکه ABC) با شاه به واسطه دریافت خبری به طور خصوصی از اینتلیجنت سرویس مبنی بر پایان یافتن حکومت شاه تا پایان هفته (صفحه 1)
شماره آرشیو عکس: 106-4-115ز

در آستانه انقلاب اسلامی

تلگراف اسد همایون کاردار سفارت ایران در واشنگتن به وزارت امور خارجه دائر بر درخواست اظهارنظر در مورد استنکاف سرکنسولگری ایران در نیویورک از صدور ویزا برای 85 عضو دانشگاه بین‌المللی ماهاریچی مشتاق سفر به ایران به منظور رایزنی برای ایجاد آرامش در کشور
شماره آرشیو عکس: 107-14-115ز

در آستانه انقلاب اسلامی

قرار ملاقات محمد باهری، امیدی و سلیمان بهبودی با محمدرضا پهلوی در 26 دی ماه 1357
شماره آرشیو عکس: 7219- 504-145د

در آستانه انقلاب اسلامی

نامه شاپور بختیار، کریم سنجابی و داریوش فروهر به محمدرضا شاه مبنی بر مسئول دانستن وی در قبال وضعیت بحرانی کشور در زمینه‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و توصیه به : ترک حکومت استبدادی، عمل به قانون اساسی، ایجاد حکومتی متکی به آراء اکثریت مردم و احترام به اعلامیه جهانی حقوق بشر برای نجات کشور (صفحه 1)
شماره آرشیو عکس: 1/630

در آستانه انقلاب اسلامی

پیش‌نویس نامه علی امینی به محمدرضا پهلوی مشعر بر نابسامانی اوضاع کشور، عدم توفیق در اصلاحات ارضی و صنعتی شدن کشور به استناد اظهار مخاطب دائر بر نایل نشدن به پیشرفت مورد انتظار پس از انقلاب سفید بنابه شواهد مندرج در نامه، جفا به روحانیت، توسعه بروکراسی به جای انقلاب اداری، ضرورت بهره‌ جویی از حرکت اعتراض‌آمیز و اصلاح طلبانه مردم جهت اعتمادسازی (صفحه 1)
شماره آرشیو عکس: 1/2127

در آستانه انقلاب اسلامی

https://iichs.ir/vdcj.yetfuqet8sfzu.html