«شهید سیدحسن نصرالله، در بستر شکل‌گیری مقاومتِ لبنان» در گفت‌وشنود با دکتر محمدصادق کوشکی؛
او «حزب‌الله» را برای همه لبنانی‌ها می‌خواست
7 مهر 1404 ساعت 11:35
تکوین مقاومت در لبنان و نقش مجاهد کبیر شهید سیدحسن نصرالله در این فرآیند، از مدخل‌های مهم به شناخت آن بزرگ قلمداد می‌شود. در گفت‌وشنود پی‌آمده، دکتر محمدصادق کوشکی، استاد دانشگاه تهران و پژوهشگر تاریخ مقاومت لبنان، در این فقره سخن گفته است
پایگاه اطلاع‌رسانی پژوهشکده تاریخ معاصر؛
مناسب است که در آغاز سخن، وضعیت شیعیان لبنان در مقطعِ پیش از شکل‌گیری حزب‌الله را تشریح کنید.
بسم الله الرحمن الرحیم. در سال‌های بعد از جنگ جهانی دوم، لبنان تحت سلطه فرانسوی‌ها بود و ساختاری استعماری و تبعیض‌آمیز داشت. نظام طایفه‌ای در قدرت به گونه‌ای تقسیم شده بود که کمترین سهم به شیعیان می‌رسید. رئیس‌جمهور و فرماندهی ارتش، باید از مسیحیان مارونی و نخست‌وزیر باید از اهل‌سنت انتخاب می‌شد و تنها ریاست مجلس، به شیعیان تعلق می‌گرفت. حتی بسیاری از شیعیان، از داشتن شناسنامه محروم بودند! این محرومیت تاریخی باعث شده بود شیعیان به عنوان شهروند درجه‌دو شناخته شوند، هرچند که جمعیتشان بیش از هر طایفه دیگری بود!
با حضور امام موسی صدر در لبنان، چه تحولی رخ داد؟
در اواخر دهه 1960م و پس از درگذشت علامه سیدشرف‌الدین موسوی عاملی، امام موسی صدر برای ساماندهی وضعیت شیعیان، به لبنان هجرت کرد. پیش از او، علمای بزرگ دیگری چون مرحومان شرف‌الدین و سیدمحسن امین تلاش‌هایی کرده بودند، اما آقای صدر با مدیریتی نیرومند، موفق شد هویتی تازه به شیعیان ببخشد. او با تأسیس نهادهایی مانند «حرکت‌المحرومین»، «جنبش امل» و «مجلس اعلای شیعیان»، مسیر انسجام و مطالبه‌گری را به‌وجود آورد و شیعیان را صاحب موقعیتی به مراتب بهتر از گذشته نمود.
ربایش امام موسی صدر در لیبی، چه تأثیری بر فرآیند تحولاتِ لبنان داشت؟
در شهریور ۱۳۵۷، با ربوده شدن آقای صدر، خلأ بزرگی برای شیعیان ایجاد شد. او حتی در نزد مسیحیان لبنان نیز، چهره‌ای محترم به‌شمار می‌آمد. پس از این حادثه، حس تنهایی به جامعه شیعه بازگشت! هم‌زمان انقلاب اسلامی ایران در حال اوج‌گیری بود و جوانان شیعه لبنان، به اندیشه‌های حضرت امام خمینی(ره) توجهی ویژه پیدا کردند. شهید دکتر مصطفی چمران، که سال‌ها در کنار امام موسی صدر فعالیت کرده بود، پل ارتباطی مهمی میان انقلاب ایران و نیروهای فعال لبنانی شد.
واکنش جوانان لبنانی، به پیروزی انقلاب اسلامی چه بود؟
با خبر پیروزی انقلاب اسلامی در ۲۲ بهمن 1357، جوانان شیعه در جنوب بیروت جشن گرفتند، تیراندازی هوایی انجام دادند و شیرینی پخش کردند. چند سال بعد، برخی از آنان به ایران آمدند و در دفاع مقدس شرکت نمودند. تعدادی از ایشان نیز، در جبهه‌ها شهید شدند. حتی بخشی از نیروهای انقلابی‌تر، از جنبش امل جدا شدند و «جنبش امل اسلامی» را تشکیل دادند. این تشکل نوظهور هرچند به رهبری امام خمینی معتقد بود، فراگیری چندانی پیدا نکرد.
تهاجم اسرائیل در سال ۱۹۸۲، چه تأثیری در ایجاد موج جدیدِ مقاومت داشت؟
در جریان آزادسازی خرمشهر، اسرائیل ۷۰ درصد از خاک لبنان را اشغال کرد! ارتش لبنان، عملا وجود نداشت و بسیاری از گروه‌های مسلح نیز، متلاشی یا تسلیم شدند! تنها هسته‌های کوچکی که از فرهنگ انقلاب اسلامی الهام گرفته بودند مقاومت کردند. این گروه‌ها با سلاح شخصی و شیوه چریکی، ایده مقاومت را زنده کردند و به‌طور کامل، امام را رهبر خود می‌دانستند.
کد مطلب: 26121