بانو فاطمه جابری انصاری، همسر شهید آیت‌الله دکتر محمد مفتح و آینه‌ای از سلوک اخلاقی و تربیتی اوست. وی در دوره زندگی مشترک با آن بزرگ، شاهد حالات و مقامات وی بوده و از این همه، روایت‌هایی گران به ذهن سپرده است. در گفت‌وشنود پی‌آمده، بخشی از خاطرات او انعکاس یافته‌اند

پایگاه اطلاع‌رسانی پژوهشکده تاریخ معاصر؛
شهید آیت‌الله دکتر محمد مفتح در زندگی مشترک، به کدامین ملاک‌ها اهمیت بیشتری می‌دادند؟ 
بسم الله الرحمن الرحیم. من فکر می‌کنم که دیانت، نجابت، صداقت و قناعت، از معیارهای اصلی شهید مفتح به‌شمار می‌آمد. ایشان معتقد بودند که زندگی باید در چهارچوب احکام و دستورات الهی باشد و این مسئله را در تمام شئون زندگی خود مراعات می‌کردند. از ما هم، همین انتظار را داشتند. ما نیز سعی می‌کردیم این اصل را در تمام جنبه‌های زندگی رعایت کنیم. تربیت فرزندان هم، بر همین مبنا بود. پایبندی جمعی به این ملاک‌ها، موجب آرامش فضای خانواده می‌شد.
 
شیوه‌های تربیتی ایشان را چگونه دیدید؟ آیا فراوان پند و اندرز می‌دادند؟
خیر؛ شیوه تربیتی ایشان، غیرمستقیم و به صورت ارائه الگوی عملیِ مبتنی بر تربیت اسلامی و نیز عطوفت فراوان، در عینِ دقت در رفتار بود. ایشان نسبت به ارضای نیازهای روحی فرزندان، بسیار حساس بودند و با وجود مشغله‌های فراوان، برای تفریح آنان وقت می‌گذاشتند. نسبت به تربیت و تحصیلِ دختران، حساسیت خاصی داشتند و می‌گفتند: اینها مربیان نسل آینده هستند و باید آگاه باشند. معتقد بودند که خانواده، سلول اصلیِ تشکیل‌دهنده جامعه است و لذا باید تربیت اصلی، در همین کانون صورت گیرد. رفتارشان با فرزندان، جدی و در عین حال مملو از محبت و عطوفت و نیز ایجاد فضایِ اعتمادِ کامل بود. معتقد بودند که بچه‌ها، خودشان باید در مسائل مختلف به نتیجه برسند و راهشان را انتخاب کنند و تربیت تحمیلی، پایدار نخواهد بود.
 
در زمینه انتخابِ رشته تحصیلی فرزندان، بیشتر به حوزه گرایش داشتند یا دانشگاه؟
ایشان در کنار تحصیل و تدریس در حوزه تا درجه اجتهاد، در دانشگاه هم رشته فلسفه را تا سطح دکترا دنبال کردند؛ لذا علاوه بر تدریس فقه و اصول در حوزه، فلسفه و منطق هم تدریس می‌کردند و از اساتید برجسته در رشته‌ها بودند. از فعالیت‌های علمیِ ایشان در دانشگاه نیز، همگان اطلاع دارند. انتخاب رشته تحصیلی را بر عهده خودِ فرزندان گذاشته بودند که با توجه به گرایش و استعداد خود، گزینش کنند. این رویکرد، در عمل هم نتایج خوبی داد.
 
درباره ازدواج فرزندان، چه معیارهایی را در نظر می‌گرفتند؟
در مورد ازدواج دخترها، مهم‌ترین عامل از نظر ایشان، دیانت و حسن خُلقِ داماد بود و امور مالی را تعیین‌کننده نمی‌دانستند. می‌گفتند: ما چون الگوی جامعه هستیم، باید از تشریفات و گذاشتن مهریه‌های سنگین پرهیز کنیم. اگر از سلامت دینی، اخلاقی و مالی خواستگار اطمینان حاصل می‌کردند، درباره موضوعات دیگر سخت نمی‌گرفتند.
 
رویکرد تبلیغی و مبارزاتی آیت‌الله مفتح و دشواری‌های آن، چقدر بر زندگی شما تأثیر داشت؟
من در فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی شهید مفتح، به شکل غیرمستقیم با ایشان همکاری می‌کردم؛ چون با توجه به مشغله‌های فراوانشان، اداره امور منزل و نگهداری از فرزندان، به طور طبیعی بر عهده من قرار می‌گرفت. سعی می‌کردم که با آرام نگه داشتن فضای خانه و کم کردن از مسئولیت‌های خانوادگی ایشان، زمینه را برای مبارزات سیاسی‌شان فراهم کنم تا بدون دغدغه به این کار مهم بپردازند. بااین‌همه شهید مفتح در منزل، انصافا از هیچ کمکی دریغ نمی‌کردند و مخصوصا در تربیت و تحصیل بچه‌ها، نقش مهمی را ایفا نمودند.
 

شهید آیت‌الله دکتر محمد مفتح در سفر حج

پرونده شهید آیت‌الله دکتر محمد مفتح