در پایان پرونده‌ای که در سالروز شهادت حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعبدالکریم هاشمی‌نژاد (مهر 1404) به شما تقدیم گشت، مروری بر انگیزه و شیوه‌نامه سازمان موسوم به مجاهدین خلق در ترور شخصیت‌های فکری و سیاسی انقلاب و نظام اسلامی، ضروری می‌نمود. این امر در گفت‌وشنود پی‌آمده با دکتر محمدصادق کوشکی، استاد دانشگاه تهران و نویسنده کتاب «تبار ترور»، مورد بررسی قرار گرفته است

پایگاه اطلاع‌رسانی پژوهشکده تاریخ معاصر؛ 
نخستین سؤال در باب ورود سازمان موسوم به مجاهدین خلق به فاز مسلحانه، این است که مگر آنان از راهی غیر از اسلحه به نتیجه نمی‌رسیدند، که به سخت‌ترین نوعِ خشونت متوسل شدند؟
بسم الله الرحمن الرحیم. بی‌تردید ترور شخصیت دیگر به نتیجه نمی‌رسید که آنان به ترور شخص متوسل شدند. مردم پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در انتخابات‌ها، حتی به یک نامزد سازمان رأی ندادند! سازمان مدعی بود که انقلاب را او ایجاد و روحانیت آن را مصادره کرده است، اما جامعه نشان داد که چنین باوری ندارد و این حرکت را بیشتر معلول رهبری حضرت امام و حضور بدنه اجتماعی می‌داند تا گروه و جریانی خاص؛ هم از این‌روی، آنان پس از ناتوانی در جذب مردم، وارد فاز خشونتِ کور شدند و هر کس را که نماد انقلاب بود به قتل رساند!
 
جالب است که این گروه تنها به سراغ مسئولان نمی‌رفتند، بلکه مثلا شهید سیدعبدالکریم هاشمی‌نژاد، که سمت اجرایی هم نداشت، را ترور کردند. به نظر شما، علت این امر چیست؟
سازمان پس از آنکه خشونت کور را به عنوان راهبرد خود برگزید، هر روحانی یا شخص مؤثر فرهنگی و اجتماعی را هدف گرفت. در نشریات رسمی‌اش از ترور چهره‌هایی چون شهیدان: سیدعبدالکریم هاشمی‌نژاد، سیداسدالله مدنی، سیدعبدالحسین دستغیب، محمد صدوقی و دیگران با افتخار یاد کرده است؛ چون این افراد با روشنگری خود، نفاق را افشا و مردم را از انحراف بازمی‌داشتند. ملاک آنها در کشتارهایشان، قدرت اندیشه‌سازی و بسیج مردمی بود و نه لزوما احراز پست‌های سیاسی.
 
به‌رغم مسکوت گذاردن برخی ترورها از سوی سازمان منافقین، آنان مسئولیت ترور شهید هاشمی‌نژاد را برعهده گرفتند. از این رویکرد چه تحلیلی دارید؟
بله؛ در شماره‌های مختلف نشریه «مجاهد»، از جمله صفحه اول شماره 407 و صفحه 15 شماره 515، صریحا نوشتند: «آخوندِ خمینی‌صفت هاشمی‌نژاد» را کشته‌اند! مجری این ترور «هادی علویان» بود، جوانی نفوذی در حزب جمهوری اسلامی مشهد، که مأموریت یافته بود تا اطلاعات لازم برای انجام این ترور را کسب کند. آنان پیش از آغاز رسمی فاز مسلحانه، نیروهای سازمانی خود را در مراکز انقلابی نفوذ داده بودند. احتمالا با این رویکرد، می‌خواستند به نظام این پیام را بدهند که هدف آنان تنها مسئولین نیستند و نظریه‌پردازان و مبلغان معارف انقلاب نیز، شامل این ترورها خواهند شد.
 
عامل ترور فردی بود که به‌ظاهر در زمره شاگردان شهید هاشمی‌نژاد به‌شمار می‌آمد. سازمان چگونه او را به چنین کاری واداشت؟
تکنیک شست‌وشوی مغزیِ سازمان، بر قطع ارتباط فرد با هر منبعی غیر از خودش استوار بود. اعضا فقط اطلاعات درون‌سازمانی را در اختیار داشتند. تماس با خانواده، خواندن مطبوعات یا گوش دادن به سخنرانی‌ها، کاملا ممنوع بود. جوانان احساسی را در این حصار ذهنی نگه می‌داشتند تا تفکر عقلانی در آنان مجالِ رشد نیابد. چنین فردی هرچند شاگرد هاشمی‌نژاد بوده باشد، اما عملا از او تأثیر نمی‌پذیرفته است؛ به همین دلیل هم دست به چنین اقدام فجیعی زد.
 
نحوه و منطق ترورها نیز، جالب می‌نماید. این رویکرد، بر اساس کدام شیوه‌نامه اتخاذ شده بود؟
سازمان رسما دستور داده بود: هر کسی که ظاهر حزب‌اللهی دارد، باید کشته شود! یا کسی که موتور هوندا دارد، یا جلوی مسجد یا پایگاه مقاومت ایستاده است، یا عکس امام خمینی را در مغازه‌اش نصب کرده، همه مشمول این ترورها می شوند! از میان بیش از شش‌هزار قربانی ترورها تا سال ۱۳۶۱، کمتر از صد نفر پاسدار بودند و بقیه از مردمِ عادی کوچه و بازار. هدف ایجاد جو ناامنی و فروپاشی نظام بود، که نهایتا به دلیل پافشاری مردم بر وحدت عمومی، به نتیجه دلخواهِ آنان نرسید.