زنده‌یاد دکتر احمد توکلی به لحاظ هم‌زادگاه بودن با شهید حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعبدالکریم هاشمی‌نژاد، از دوره نوجوانی با آن بزرگ آشنا شد و بخشی از اندیشه و عمل خویش را بر اساس تعالیم وی سامان داد. وی در گفت‌وشنود پی‌آمده، در باب تأثیرات آن روحانی مجاهد بر منطقه بهشهر و نیز افکار خویش، سخن گفته است. روح هر دو شخصیتِ ارجمند، شاد باد

پایگاه اطلاع‌رسانی پژوهشکده تاریخ معاصر؛
آشنایی شما با شهید حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعبدالکریم هاشمی‌نژاد به چه دوره‌ای بازمی‌گردد؟
بسم الله الرحمن الرحیم. من در بهشهر متولد شدم. از آن روی که به مسائل مذهبی علاقه‌مند بودم، به محافل مذهبی شهر نیز رفت‌وآمد داشتم. آغاز آشنایی بنده با شهید هاشمی‌نژاد، به مقطعی برمی‌گردد که در کلاس پنجم دبستان درس می‌خواندم. در آن روزها ایشان و آقای سیدحسن ابطحی، «كانون بحث و انتقاد ديني‌» را در شهر مشهد به راه انداخته بودند و جزواتی را برای ما می‌فرستادند. من این جزوه‌ها را در بهشهر می‌فروختم و مورد استقبال هم قرار گرفته بود. حتی گاهی این جزوات، بین دوستان نوجوان ما دست به دست و مطالعه می‌شد. البته در بهشهر نیز، «انجمن جوانان مسلمان» فعال بود. هسته اولیه آن، در سال ۱۳۲۷ شکل گرفت و مؤسسانش نیز در آغازِ کار جوان بودند، اما وقتی ما واردِ آن شدیم، مردان باتجربه‌ای شده بودند. رئیس انجمن، آقای میرعبدالوهاب بنی‌کاظمی، از شاگردان مرحوم آیت‌الله حاج شیخ محمد کوهستانی بود. جلسات هفتگی انجمن، معمولا در مسجد نصیرخان برگزار می‌شد و صندلی می‌چیدند تا مردم راحت بنشینند. در تابستان‌ها حیاط مسجد هم پر می‌شد؛ چون شهید هاشمی‌نژاد به آنجا دعوت می‌شد و چندین شب سخنرانی می‌کرد. سخنانش بسیار پرشور بودند و مهم‌تر اینکه برای مستمعان تازگی داشتند. جوانان، حتی آنهایی که آگاهی مذهبی کمی داشتند، جذبِ این سخنرانی‌ها می‌شدند. در آن دوره شهربانی ــ که عملاً کار ساواک را انجام می‌داد ــ نسبت به ایشان حساس و مراقب جلسات بود.
 
ماجرای پرسش شما از شهید هاشمی‌نژاد درباره انتخاب مرجع تقلیدتان چه بود؟
من در آن موقع، مقلد مرحوم آیت‌الله سیدمحمود شاهرودی بودم، بی‌آنکه تحقیق کاملی کرده باشم. فقط چون اغلب مردم شهر از ایشان تقلید می‌کردند، بنده نیز چنین کردم. در سال آخر دبیرستان یا اوایل دانشگاه بود که شبی در منزل آقای سیدمحمد هاشمی‌نژاد، برادرِ شهید هاشمی‌نژاد، خدمت ایشان رسیدم. در آن جلسه از شهید سؤال کردم: اگر مرجع دیگری را برتر بدانم (منظورم حضرت امام خمینی بود)، چه باید بکنم؟ ایشان با مهربانی، داستانی تاریخی را برایم تعریف کردند. گفتند: «پس از رحلت شیخ مرتضی انصاری، فقهای بزرگ نجف گرد آمدند تا مرجع بعد را معرفی کنند. فردی از علما اعلم بود، اما اکثرا گفتند کسی باید متصدی این منصب شود که بر مسائل روز مسلط‌تر باشد و چنین شخصی در آن دوره، مرحوم آیت‌الله میرزا حسن شیرازی بود. او ابتدا نپذیرفت و گفت: آقا، مسلم است که فلانی اعلم است، من کجا و او کجا؟ شخصی که اعلم تلقی می‌شد به میرزا پاسخ داد: بله، شما اعلم نیستید، اما مسئولیت اداره جهان شیعه بر عهده شماست، من حکم می‌کنم که بپذیرید! در نهایت میرزا پذیرفت و با اینکه از نظر علمی پایین‌تر از آن فرد بود، مرجع اعلای جهان تشیع شد...». شهید نتیجه گرفت که اگر امام خمینی چنین ویژگی‌ای دارد، باید ترجیح داده شود. این برای من قانع‌کننده بود و از آن لحظه، مرجع تقلیدم را به امام تغییر دادم.