«رمزگشایی از علل توفیق آیت‌الله سیدمحمود طالقانی» در گفت‌وشنود با زنده‌یاد حجت‌الاسلام والمسلمین ابراهیم وحید دامغانی؛
او دین را پاسخگوی نیازهای زمانه می‌خواست
24 شهريور 1404 ساعت 10:00
زنده‌یاد حجت‌الاسلام والمسلمین ابراهیم وحید دامغانی، همان‌گونه که خود در این مصاحبه گفته است، از طریق شهید سیدمجتبی نواب صفوی با آیت‌الله سیدمحمود طالقانی آشنا شد و در سال‌هایی چند از حیاتش، با آن بزرگ مراوده داشت. آنچه در پی می‌آید، شمه‌ای از خاطره‌ها و تحلیل‌های آن مرحوم از زمانه و کارنامه طالقانی است که با پس‌زمینه‌ای از زندگینامه راوی همراه شده است
پایگاه اطلاع‌رسانی پژوهشکده تاریخ معاصر؛
لطفا در آغاز این گفت‌وشنود، قدری در باره پیشینه تحصیلی و مشاهدات تاریخی خود بگویید.
بسم الله الرحمن الرحیم. بنده در سال ۱۳۱۴، در روستای سِرِج متولد شدم. در پنج‌سالگی به مکتب رفتم و پس از چند ماه، قرآن را خیلی روان می‌خواندم! بعدها کتاب‌هایی مانند نصاب‌البیان و مقداری از زبان عربی را نیز فراگرفتم. محیطِ کوچکِ روستای ما، پُر از سخت‌گیری‌های حکومت وقت بود. در ایام عزاداری یا وعظ، مردم نگهبانانی را روی بام‌ها می‌فرستادند تا اگر مأموران از مسیرهای دور نمایان شدند، با رمز به آنان خبر دهند تا بتوانند به سوی خانه‌هایشان فرار کنند! مردان عمامه‌های روستایی را ــ که لباس محلی بود ــ پنهان می‌کردند! زنان محله هم در آن مواقع، معمولا از خانه بیرون نمی‌آمدند...
آن فضای پرخفقان، چه تأثیری بر ذهن نوجوانی چون شما داشت؟
خاطره‌ای که هنوز برایم مانده، ماجرای امنیه بی‌حیا و سفاکی به نام «محمدعلی» است که در پشت حمام عمومی روستا می‌ایستاد و چادر و چارقد زنان را به زور می‌کشید! یک روز مادرزن دایی‌ام ــ که زنی باحجاب و باوقار بود ــ از حمام بیرون آمد. مندلی امنیه (محمدعلی ژاندارم) مثل شمر پرید و چادر و چارقد او را به زور کشید! زنِ بی‌پناه نفرین کرد و گفت: «خدا شکمت را پاره کند!». نفرین او به شکل عجیبی مستجاب و مدتی بعد، محمدعلی امنیه به دست فرد دیگری کشته شد! دیدن این صحنه‌ها و بی‌عدالتی‌ها، مرا به این پرسش وا می‌داشت که چرا مردم قیام نمی‌کنند؟ این اندیشه‌ها با بازگشت پدرم از تحصیل در نجف و رفتن ما به دامغان جدی‌تر شد.
شما ظاهرا از طریق شهید سیدمجتبی نواب صفوی با آیت‌الله سیدمحمود طالقانی آشنا شدید. مناسب است که برای ورود به موضوع اصلی این گفت‌وشنود، ماوقع را تعریف کنید.
بله؛ همان‌طور که اشاره فرمودید، بنده در آغاز نوجوانی و به توصیه شهید نواب صفوی، با شخصیت مرحوم آیت‌الله طالقانی آشنا شدم. آنها با یکدیگر، رابطه و همکاری‌های نزدیک و صمیمانه‌ای داشتند. طبیعی بود که شخصیت آقای طالقانی، همراه با شجاعت و سعه صدری که داشت، مرا مجذوبِ خود کرد. الان پس از سال‌ها، وقتی که از ایشان سخن می‌گویم، پیش از هر چیز بر همین دو ویژگی تأکید دارم. او نمونه‌ای کامل از تسامح اسلامی بود، که در عین پایبندیِ مطلق به اصول، به دنبال گشودن گره‌های بزرگ فکری و اجتماعی می‌رفت، که البته از شجاعتش نشئت می‌گرفت.
به عنوان معترضه، چگونه با شهید نواب صفوی و جمعیت فدائیان اسلام، آشنا و مرتبط شدید؟
روزی در یکی از مجلات، عکس سید جوانی را دیدم که زیرش نوشته بود «نواب صفوی کیست؟ و چه می‌گوید؟» متن را چند بار خواندم و باب مکاتبه با مرحوم نواب و یارانش را باز کردم. بعدها در حوزه علمیه دامغان، برادران مرتبط با فدائیان اسلام مانند آقایان عبدالحکیمی و موسوی‌زاده، به دیدنم آمدند. یک روز خبر دادند که جناب نواب و یارانش از مشهد برگشته‌اند و منتظرِ دیدارم هستند! سخنرانی‌های پرشور او، حتی مخالفان را هم جذب می‌کرد! در معیّت او، کربلایی کاظم ساروقیِ معروف هم بود، که با وجود بی‌سوادی کامل، همه قرآن را از حفظ داشت و حتی می‌توانست کلمات مصحف شریف را بالعکس نیز بخواند!
شما خودتان با کربلایی کاظم ساروقی صحبت کردید؟
بله؛ در یکی از سفرها، در اتوبوس کنارش نشسته بودم. آیه‌ای را با حذف یک «واو» خواندم و او، بلافاصله تصحیح کرد! سپس بخشی از نهج‌البلاغه را خواندم و او تشخیص داد که این قرآن نیست! دلیلش را که پرسیدم، گفت: «کلمات قرآن برای من نورانی است». این توانِ خارق‌العاده، برایم نشانه‌ای از اعجاز الهی بود.
 «آیت‌الله سیدمحمود طالقانی و شهید سیدمجتبی نواب صفوی، خاطراتی از یک تعامل» در گفت‌وشنود با سیدرفیع سادات رسول |
کد مطلب: 26078
