مسئله امتیاز نفت شمال ایران از زمان آغاز طرح آن در دوره ناصری تا زمان پهلوی دوم یکی از مسائل پرمناقشه میان ایران، روس‌ها، انگلستان و بعدها آمریکا بود. این گفته محمدرضا پهلوی که «ما خود را به روبه‌روی یک پیشنهاد روسی دریافتیم که به اندازه‌ای تند بود که به یک فرمان شباهت داشت» شدت این مناقشه را نشان می‌دهد.
