شاید بیستم اسفندماه بود که هواپیمای دو موتوره شوروی هیئت اعزامی به مسکو را به تهران وارد نمود. این هواپیما روز پیش با چنان هوای بدی در مراجعت از مسکو مواجه شد که حال اغلب سرنشینان به هم خورده بود خلبان اطلاع داد بیش از 90 کیلومتر در ساعت نمی‌توان پرواز نمود، باید بین راه توقف نمود تنها محل «استالینگراد» است...
«شاید بیستم اسفندماه بود که هواپیمای دو موتوره شوروی هیئت اعزامی به مسکو را به تهران وارد نمود. این هواپیما روز پیش با چنان هوای بدی در مراجعت از مسکو مواجه شد که حال اغلب سرنشینان به هم خورده بود خلبان اطلاع داد بیش از 90 کیلومتر در ساعت نمی‌توان پرواز نمود، باید بین راه توقف نمود تنها محل «استالینگراد» است. قوام‌السلطنه ناچار این پیشنهاد را پذیرفت ما هم خوشوقت بودیم این شهر جنگ‌زده از هم در رفته را لااقل دیده باشیم. راستی که اگر اثر جنگی از شهری دیده شود که خانه به خانه در دست سربازان مهاجم آلمان و سربازان مدافع روسیه روزها و شب‌ها دست به دست گشته بود شهر استالینگراد بود در این شهر فقط یک ساختمان موقتی که به زحمتی از پله‌های آن توانستیم بالا رویم آن روزها ساخته بودند که آن شب به زحمتی در اتاق‌های آن گذراندیم و مهماندار ما گفت دوگل نیز در مسافرت به مسکو یک شب اینجا مانده بود. دیگر حتی یک ساختمان سرپا در استالینگراد دیده نمی‌شود. سرستون‌های خانه‌های خراب شده کم و بیش دیده می‌شد با قسمت‌هایی از طبقات زیرین آن خانه‌ها که اغلب حالت زیرزمین داشت و به دریچه‌های آنها کاغذ به جای شیشه نصب کرده بودند و می‌گفتند در این شهر مخروبه بدون خانه در همان سوراخ‌ها بیش از 300 هزار نفر زندگی می‌نمایند. بله ما استالینگراد را شاید در روز 19 اسفند 1324 بود آن‌طور ویرانه دیدیم در حالی که در فروردین 1331 که به دعوت کنفرانس اقتصادی مسکو سفر دیگری به روسیه داشتم وقتی در مسکو عکس‌های شهر تازه استالینگراد را دیدم تعجب کردم چگونه در مدت کمتر از شش سال آن شهر ویرانه به این شهر زیبای جدید تبدیل گردید.»1
بازدید چرچیل (نخست‌وزیر انگلیس) از خرابه‌های استالینگراد
شماره آرشیو: 12775-3ع
پی نوشت:
1. ابوالحسن عمیدی نوری، یادداشت‌های یک روزنامه‌نگار (تحولات نیم قرن اخیر تاریخ معاصر ایران از نگاه ابوالحسن عمیدی نوری)، به کوشش: مختار حدیدی ـ جلال فرهمند، ج2، تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، 1384، صص85ـ86. https://iichs.ir/vdca.unmk49noe5k14.html
