اما نکته جالب این است که زمام‌داران ما حتی زمام‌دار مجرب معمّری چون قوامالسلطنه هم که برای مذاکره درباره رفع بن‌بست اختلاف ایران و شوروی به مسکو می‌آید هیچ مطالعه قبلی درباره امکانات مذاکره ایران و شوروی به عمل نمی‌آورد و هرگز به خاطرش هم خطور نمی‌آید که در مسکو ممکن است از «نفت» سخن به میان آید...
«اما نکته جالب این است که زمام‌داران ما حتی زمام‌دار مجرب معمّری چون قوامالسلطنه هم که برای مذاکره درباره رفع بن‌بست اختلاف ایران و شوروی به مسکو می‌آید هیچ مطالعه قبلی درباره امکانات مذاکره ایران و شوروی به عمل نمی‌آورد و هرگز به خاطرش هم خطور نمی‌آید که در مسکو ممکن است از «نفت» سخن به میان آید بنابراین اقتضا دارد قبلاً قوانین و سوابق امر را مورد مطالعه قرار دهد که یک‌مرتبه در بن‌بست قرار نگیرد در حالی که برعکس ایران، ببینید دیپلماسی شوروی چقدر پخته است که قبل از ورود قوامالسلطنه به مسکو نقشه کار را با مطالعه دقیق کشیده در دستور اجرا گذارده است. از آن طرف از تاریخ دیپلماسی کشور خود نقطه ضعف ایران را یافته جلوی میز استالین گذارده شده تا آن‌‌طور به قوامالسلطنه به‌طور ناگهانی حمله شده روحیه او را ضعیف سازد1 همچنین دو روز بعدش در عصرانه مولوتوف، توپ و تشرهای دو روز پیش استالین در حضور همه اعضای هیئت ایرانی تکرار گردید. سپس وزارت خارجه شوروی با توجه به قانون منع مذاکرات نفت ایران راه حل «مشارکت در استخراج و بهره‌برداری» را پیشنهاد نمود حالی که پیر سیاست ایران اصلاً اطلاعی از موضوع قانون نفت به نحوی که متن آن حاکی بود نداشت. اشکال ما ایرانی‌ها در همین است که کمتر مسائل را مورد تجزیه و تحلیل قبلی در می‌آوریم.»2
احمد قوام نخست‌وزیر پس از بازگشت از شوروی
شماره آرشیو: 1-950-172ع
پی نوشت:
1. رجوع شود به مطلبی با عنوان: «دست پیش استالین در گفتگوی با قوامالسلطنه»، که قبلاً در همین ستون نکته‌ها و اشاره‌ها به محضر خوانندگان محترم عرضه گشته بود.
2. ابوالحسن عمیدی نوری، یادداشت‌های یک روزنامه‌نگار (تحولات نیم قرن اخیر تاریخ معاصر ایران از نگاه ابوالحسن عمیدی نوری)، به کوشش: مختار حدیدی ـ جلال فرهمند، ج2، تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، 1384، ص79. https://iichs.ir/vdcg.y9nrak97wpr4a.html
