تاریخ معاصر - 16 آذر 1347 - نسخه قابل چاپ

اخذ تعهد برای رفتن به منبر!

بر اساس یک سند ساواک به تاریخ 16 آذر 1347 «طبق اعلام شهربانی استان، واعظی به نام سید‌مهدی، شهرت عبادی،[1] فرزند سید‌حیدر، شناسنامه شماره 1909 صادره از خوسف بیرجند متولد 1316 بیرجند، اخیرا به کرمان وارد و قصد منبر رفتن در مسجد قلعه محمود کرمان[2] را داشته که نام‌برده فوق به شهربانی احضار و ضمن اخذ تعهد مبنی بر اینکه هنگام سخنرانی مطالب خلاف مصالح مملکتی صحبت نکند با منبر رفتنش موافقت گردیده است».[3]

درخواست ساواک برای برکناری یک مدیر دبیرستان به دلیل مخالفت با شاه!

در گزارشی محرمانه که از سوی شعبه «بنادر و جزایر خلیج فارس» ساواک به «مدیریت کل اداره سوم» ارسال شده است، جزئیات تازه‌ای از فعالیت‌های سیاسی و عقیدتی سیدمحمدحسن نبوی، رئیس دبیرستان داریوش کبیر را فاش کرد. در این سند، ساواک خواستار برکناری نام‌برده از سمت خود شده است.

گرایش به آیت‌الله خمینی و عدم عضویت در احزاب

بر اساس تحقیقات ساواک، اگرچه آقای نبوی عضو هیچ‌یک از احزاب سیاسی رسمی نیست، اما گرایش‌های مذهبی و سیاسی مشخصی دارد. در بخشی از این سند به‌صراحت آمده است که وی «سابقا از طرفداران آیت‌الله خمینی بوده که هنوز هم به وی اقتدا می‌نماید».

ماجرای «مردیکه» و اهانت به شاه

بخش اصلی حساسیت ساواک روی رفتار آقای نبوی، مربوط به بازرسی‌های نامحسوس از کلاس‌های درس و نحوه تدریس اوست. مأموران گزارش داده‌اند که اکثر کلاس‌های دبیرستان داریوش کبیر فاقد تمثال شاه هستند.
در گزارش حادثه‌ای نقل شده که طی آن آقای نبوی در کلاس پنجم ادبی، از دانش‌آموزی به نام «الله‌کرم رفیعی‌نژاد» درباره قوای مقننه و مجریه سؤال می‌کند. پس از ناتوانی دانش‌آموز در پاسخگویی «آقای نبوی عصبانی شده و ضمن اشاره‌ای‌ که با شصت دست راست خود به سمت طاق اطاق می‌نماید می‌گوید: “پس این مردیکه چیکاره است؟” که منظور وی شاهنشاه آریامهر بوده؛ زیرا که قوه مقننه و مجریه در دست معظم‌له می‌باشد».
ساواک تأیید کرده است که دانش‌آموزان دیگر از جمله حسین صداقت و عبدالنبی خردمند نیز در بازجویی‌ها این موضوع را تأیید کرده‌اند.

بایکوت پیام رادیویی شاه

اتهام دیگر مطرح‌شده در این سند، اخلال عمدی در پخش پیام شاه در مدرسه است. گزارش حاکی از آن است که درحالی‌که تمام مدارس بوشهر موظف به پخش پیام شاه از رادیو بوده‌اند، در دبیرستان تحت مدیریت آقای نبوی این اتفاق نیفتاده است.
ساواک با رد ادعای سهوی بودن این ماجرا می‌نویسد: «این ساواک که با روحیه و طرز فکر این شخص آشنایی کامل دارد... به‌خوبی مطلع است که این اقدام او به خاطر نقض دستور صادره و خودداری از پخش پیام شاهنشاه آریامهر بوده است».

«روزی خودش به زیر خواهد آمد»

یکی از بخش‌های این گزارش، اشاره به حادثه افتادن قاب عکس شاه و واکنش آقای نبوی به آن است. طبق تحقیقات ساواک از منبعی به نام «محسن خرمایی‌پور»، آقای نبوی پس از افتادن تمثال شاه جمله‌ای کنایه‌آمیز بر زبان رانده است.
در متن سند آمده است: «آقای نبوی گفته است: “روزی هم خودش از تخت به زیر خواهد آمد”».
ساواک تأکید می‌کند: «آنچه مسلم است و مورد تأیید این ساواک می‌باشد چنین عملی از آقای نبوی سر زده است».

درخواست برکناری

در پایان این گزارش، رئیس ساواک بنادر و جزایر خلیج فارس با استناد به موارد فوق و آنچه «بیش از ده مورد عمل خلاف» نامیده، ادامه فعالیت آقای نبوی را به صلاح ندانسته است.
در پاراگراف نهایی سند به‌صراحت ذکر شده است: «علی‌هذا با عرض مراتب فوق ابقای شخص مزبور در پست ریاست دبیرستان داریوش کبیر از نظر این ساواک به مصلحت نمی‌باشد».[4]

پیشنهاد رشوه ساواک به یک مبارز برای ساکت کردن او!

طبق گزارش منبع نفوذی ساواک (با کد ۲۰) و به تاریخ 16 آذر 1347، در تاریخ ۱۱ آذر ۱۳۴۷، مجلس روضه‌خوانی در شبستان گرمخانه مسجد جامع با حضور حدود صد نفر برگزار شد که طی آن سخنرانان حملات تندی را متوجه دستگاه حاکمه کردند.

«دستگاه مرا گرفت... اما دست‌بردار نیستم»

سخنران اول این مراسم، شیخ غلامحسین جعفری بود. وی سخنان خود را با انتقاد از ریاکاری دینی آغاز کرد و افرادی را که برای منافع شخصی تظاهر به دین‌داری می‌کنند، بدتر از کافر دانست.
اما بخش اصلی سخنان او به افشای ماجرای بازداشتش توسط ساواک و مکالمات ردوبدل‌شده در زندان اختصاص داشت.
بر اساس متن سند، جعفری می‌گوید: «چندی قبل دستگاه مرا گرفت و زندانی کرد. در زندان به من گفتند: “آقا ما همه را ساکت کردیم تو چرا دست بر نمی‌داری؟”» جعفری در ادامه پاسخ قاطع خود به بازجویان ساواک را برای حضار چنین نقل می‌کند: «من در جواب آنها گفتم: “یک زمانی علما اجتهاد می‌کردند آن را هم که از آنها گرفتید پس ما باید چه بکنیم؟ ما به غیر از امر به معروف کار دیگری انجام نمی‌دهیم و مسلم بدانید که از این عمل دست‌بردار نیستم”».

پیشنهاد رشوه پنجاه‌هزار تومانی برای ترک مسجد

شیخ غلامحسین جعفری در ادامه سخنانش پرده از تلاش ساواک (که وی از آنها با عنوان «بعضی از سازمانی‌ها» یاد می‌کند) برای تطمیع خود برمی‌دارد.
طبق گزارش، او اظهار داشت که مأموران امنیتی تصور می‌کردند حضور او در مسجد جنبه مالی دارد: «حتی بعضی از سازمانی‌ها گفته بودند که این مسجد برای جعفری درآمد زیادی دارد و ما حاضریم “پنجاه‌هزار تومان به او بدهیم که دیگر به این مسجد نیاید”».
وی همچنین به شایعه همکاری خود با ساواک پرداخت و گفت: «بعضی‌ها هم گفته بودند که جعفری با دستگاه همکاری دارد؛ “خدا آن روز را برای من نیاورد”».

«نفرین بر این عدالت!»

پس از جعفری، سیدعبدالرسول حجازی به منبر رفت. محور سخنان حجازی انتقاد شدید از شکاف طبقاتی و زیر سؤال بردن عدالت مورد ادعای رژیم پهلوی بود.
او با بیان اینکه دانشمندان ثابت کرده‌اند جامعه بدون عدالت پیشرفت نخواهد کرد، با لحنی تند وضعیت موجود را به چالش کشید.
در این سند، نقل قول مستقیمی از فریاد اعتراضی حجازی ثبت شده است: «نفرین بر این عدالت! اگر عدالت وجود دارد پس این همه فرق طبقاتی چیست؟»[5]

دیدار صاحبان صنایع با فرح

جراید امروز کشور نوشتند: پیش از ظهر امروز علیاحضرت فرح، شهبانوی ایران طی مراسمی که در کاخ نیاوران ترتیب یافته بود مدال‌های طلا و نقره و برنز شرکت‌کنندگان نمایشگاه صنعتی سال قبل را اهدا کردند.
این نمایشگاه با شرکت گروهی از صاحبان صنایع تهران و شهرستان‌ها در مساحت دویست‌هزار متر در محل سازمان نمایشگاه‌های وزارت اقتصاد ترتیب یافته بود. هشت نفر از صاحبان صنایع در مراسم امروز موفق به دریافت مدال طلا و سی صنعتگر نیز موفق به دریافت مدال نقره گشتند. بقیه مدال‌ها از نوع برنز بود.
در شرفیابی امروز آقایان علینقی عالیخانی: وزیر اقتصاد، سناتور طاهر ضیائی: رئیس اتاق صنایع و معادن، و انوشیروان رئیس: مسئول سازمان نمایشگاه‌ها، و کلیه صاحبان صنایعی که مدال به ایشان تخصیص یافته است افتخار حضور داشتند.
در این مراسم ضمن معرفی صاحبان غرفه‌ها به حضور علیاحضرت، گزارشی درباره ضوابط اهدای جوایز به غرفه‌ها و چگونگی انتخاب بهترین غرفه و نحوه تعیین جایزه به عرض رسید.[6]

وزیر خارجه امشب به تهران باز می‌گردد

آقای اردشیر زاهدی، وزیر امور خارجه، ساعت 10:30 امشب از سفر خویش به آنکارا به تهران مراجعت خواهد نمود.
نهمین اجلاسیه وزیران خارجه ایران، ترکیه و پاکستان عصر دیروز پایان پذیرفت و اعلامیه مربوط بدان انتشار یافت.
آقای ارشد حسین، وزیر خارجه پاکستان، نیمه‌شب دیشب در راه بازگشت به پاکستان وارد تهران شد و پس از یک توقف کوتاه رهسپار کراچی گردید. وزیر خارجه ایران در طول اقامت خویش در آنکارا با پرزیدنت جودت سونای: رئیس‌جمهوری ترکیه، سلیمان دمیرل: نخست‌وزیر، و شخصیت‌های دیگر ترکیه ملاقات کرد.[7]

کمیته اقتصادی ایران و لهستان

به دنبال تأسیس کمیته اقتصادی ایران و لهستان، که دو سال قبل در ورشو تشکیل شد، اخیرا رئیس این کمیته به تهران آمد و پس از مذاکره با رؤسای اتاق بازرگانی و صنایع و معادن قرار شد که در تهران نیز کمیته اقتصادی ایران و لهستان تشکیل شود.
این دو مرکز، که در پایتخت دو کشور تشکیل شده است، بر تمام امور بازرگانی بین دو کشور نظارت عالیه خواهند داشت و در صورت پیش آمدن اختلاف، آن را رفع و برای بهبود مبادله و افزایش آن نیز اقدامات لازم به عمل آورد.
کمیته مزبور اولین جلسه خود را با حضور رؤسای دو اتاق تشکیل داد و قرار است دو اتاق هر یک دو نماینده در کمیته داشته باشند و یک نفر برای ریاست کمیته تعیین گردد و کمیته بلافاصله کار خود را آغاز کند.[8]

مذاکرات اقتصادی ایران و بلغارستان آغاز شد

مذاکرات اقتصادی ایران و بلغارستان، از بعد از ظهر امروز رسما در وزارت اقتصاد آغاز شد. در این جلسه آقای عالیخانی، وزیر اقتصاد، و ایوان بودینو، وزیر بازرگانی بلغارستان، و کارشناسان دو کشور حضور داشتند.
وزیر بازرگانی خارجی بلغارستان در رأس یک هیئت هشت‌نفری از کارشناسان اقتصادی این کشور دیروز وارد تهران شد و مورد استقبال وزیر اقتصاد و معاون بازرگانی این وزارتخانه، سفیر و مقامات سفارت بلغارستان قرار گرفت.
هیئت اقتصادی بلغارستان، که تا روز پنجشنبه در ایران اقامت خواهد داشت، از اصفهان و شیراز و چند واحد صنعتی دیدن خواهد کرد. مذاکرات کمیته وزیران ایران و بلغارستان در اطراف توسعه روابط اقتصادی دو کشور و چگونگی استفاده از یک اعتبار ده‌میلیون دلاری، که آن کشور در اختیار ایران گذاشته است، دور می‌زند.
این هیئت با آقایان دکتر اقبال، اصفیا، حسن زاهدی، وزیر کشاورزی، نیز ملاقات و مذاکره خواهد کرد.[9]

اعلامیه دربار شاهنشاهی: محققان و دانشوران ایرانی با شاه دیدار می‌کنند!

جراید امروز کشور اعلامیه دربار شاهنشاهی را به شرح زیر منتشر کردند:
«به فرمان مطاع اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر، برجسته‌ترین محققان و دانشوران ایرانی در هریک از رشته‌های علوم طبیعی، تطبیقی و انسانی با توجه به تحقیقات، مطالعات و تألیفات آنها به‌ترتیب به پیشگاه مبارک همایونی معرفی خواهند شد. کسانی افتخار شرفیابی خواهند یافت که سابقه تحقیق و تدریس در یکی از مراکز معتبر علمی داشته و نتایج تحقیق خود را در یکی از مجلات تحقیقی معتبر بین‌المللی منتشر نموده باشند. افتخار شرفیابی شامل محققان و دانشوران برجسته ایرانی مقیم خارج نیز خواهد بود. به این منظور از هر دانشور ایرانی مقیم خارج دعوت چندروزه‌ای به‌عمل خواهد آمد تا فرصت آشنایی با میهن خویش را نیز داشته باشند. در شرفیابی، دانشوران افتخار تقدیم آخرین اثر خویش را به پیشگاه مبارک شاهنشاه آریامهر خواهند داشت.
وزیر دربار شاهنشاهی - اسداله علم».[10]

پیام رئیس‌جمهوری عراق تقدیم شاه شد

جراید امروز کشور نوشتند: شاهنشاه آریامهر ساعت 10:30 بامداد امروز سپهبد التکریتی، معاون نخست‌وزیر عراق، و عبدالکریم شیخلی، وزیر خارجه عراق، را که سرگرم بازدید از ایران هستند، به حضور پذیرفتند.
در این شرفیابی آقایان امیرخسرو افشار، قائم مقام وزیر امور خارجه، و سفیران ایران در بغداد و عراق در تهران افتخار حضور داشتند.
معاون نخست‌وزیر و وزیر دفاع عراق در این شرفیابی پیام دوستانه ژنرال حسن البکر، رئیس‌جمهوری عراق، را تقدیم شاهنشاه نمود و سپس مذاکراتی پیرامون روابط ایران و عراق و مسائل مربوط به بحران منطقه عربی خاورمیانه صورت گرفت.
محافل سیاسی تهران برای مسافرت هیئت عالی‌رتبه عراقی به ایران و مذاکرات آنان با مقامات دولت ایران پیرامون مسائل و مشکلات در روابط ایران و عراق اهمیت خاصی قائل‌اند. این محافل خاطرنشان می‌سازند که با سفر این هیئت فصل تازه‌ای در روابط حسن همجواری دو کشور گشوده خواهد شد.
رهبر رژیم کنونی عراق پس از روی کار آمدن در مردادماه گذشته در یک مصاحبه مطبوعاتی از ایران به‌عنوان «دوست» و «همسایه نزدیک» یاد کرد و گفت: ما آرزو و تلاش می‌کنیم که این دوستی متقابل و روابط حسن نیّت و همجواری را حفظ کنیم.

ورود به تهران

اعضای هیئت عالی‌رتبه عراق ساعت 3:15 بعد از ظهر پنجشنبه چندین ساعت دیرتر از موعد مقرر با هواپیما وارد تهران شدند و مورد استقبال رسمی قرار گرفتند.
آقای جمشید آموزگار: وزیر دارایی، تیمسار سپهبد صنیعی: وزیر جنگ، آقای هادی هدایتی: وزیر مشاور، تیمسار سپهبد نصیری: معاون نخست‌وزیر، آقای امیرخسرو افشار: قائم‌مقام وزیر خارجه، از سپهبد عبدالغفار التکریتی، معاون نخست‌وزیر و وزیر دفاع عراق، و عبدالکریم شیخلی، وزیر خارجه عراق، استقبال کردند.

عزیمت به مشهد

هیئت عراقی بامداد دیروز با هواپیما رهسپار مشهد مقدس گردید. تیمسار سپهبد صنیعی: وزیر جنگ، آقای عزت‌الله عاملی: سفیر ایران در بغداد، و محمد حسین آل یاسین: سفیر عراق در تهران، هیئت عراقی را در مسافرت به مشهد همراهی کردند. این هیئت هنگام ورود به مشهد مورد استقبال رسمی آقای باقر پیرنیا، استاندار خراسان، قرار گرفت و مستقیما رهسپار زیارت حرم حضرت امام رضا علیه‌السلام گردید. هیئت عراقی عصر دیروز به تهران بازگشت و بامداد امروز تاج گلی نثار آرامگاه رضاشاه کبیر نمود.

ملاقات‌ها

شخصیت‌های عالی‌رتبه عراق بعد از ظهر امروز به‌طور جداگانه با آقایان جمشید آموزگار، تیمسار سپهبد صنیعی، امیرخسرو افشار، معاون کل وزارت خارجه، ملاقات خواهند کرد و امشب در ضیافتی که از طرف وزیر جنگ به افتخار آنان در باشگاه افسران برپا می‌گردد شرکت می‌کنند.
برنامه فردای این هیئت بازدید از کارخانجات صنایع نظامی، موزه جواهرات سلطنتی و شرکت در ضیافت شام آقای اردشیر زاهدی، وزیر خارجه، می‌باشد.

پیام رئیس‌جمهوری عراق

رادیو بغداد گفت سپهبد تکریتی، معاون نخست‌وزیر عراق، قبل از ترک بغداد به خبرنگاران اظهار داشت که حامل نامه‌ای از حضرت رئیس‌جمهوری به شاهنشاه آریامهر می‌باشد. آقای تکریتی افزود: هیئت نمایندگی عراق با مقامات ایرانی یک سلسله مذاکراتی انجام خواهند داد و همچنین نظرهای انقلاب را تشریح خواهد نمود و در عین حال این دیدار به تحکیم و تقویت روابط فی‌مابین دو کشور کمک خواهد کرد.
وی سپس از روش کشور همجوار ما ایران نسبت به تجاوز اسرائیل ستایش کرد.[11]

ایران، ترکیه و پاکستان اسکناس‌های مشترکی انتشار می‌دهند

«خبرگزاری آلمان» 16 آذر از آنکارا گزارش داد: احسان صبری، وزیر خارجه ترکیه، امروز اعلام کرد که ایران و ترکیه و پاکستان، کشورهای عضو سازمان همکاری‌های منطقه‌ای تصمیم گرفته‌اند که در سال آینده اسکناس‌هایی انتشار دهند که در سه کشور قابل قبول باشد.
این تصمیم در کنفرانس سه‌روزه وزیران خارجه ایران و ترکیه، که در آنکارا برگزار گردید، اتخاذ شده است.
صبری خطاب به وزرای خارجه ایران و پاکستان گفت که همکاری نزدیک بین سه کشور ایران و ترکیه و پاکستان بهترین نمونه همکاری منطقه‌ای و صلح‌آمیز می‌باشد.[12]

ایوب‌خان: نام جانشین خود را اعلام می‌کنم

«آسوشیتدپرس» از داکا گزارش داد: پرزیدنت ایوب‌خان امروز گفت: من قصد ندارم برای همیشه پست ریاست‌جمهوری را برای خود حفظ کنم و سرانجام روزی می‌رسد که نام کسی را که باید جانشین من شود و راه مرا ادامه دهد اعلام می‌کنم، اما در میان مخالفان فعلی دولت کسی نیست که بتواند ملت را رهبری کند.
در این ضمن در پاکستان غربی اعلام شد که خورشید حسن، یکی از رهبران حزب مردم که رهبری آن با ذوالفقار علی بوتو است، آزاد می‌شود. خورشید حسن چندی قبل به اتفاق بوتو دستگیر شد.

کمک ارتش

به دنبال تظاهرات صدهزار نفر در داکا و آتش زدن یک جیپ پلیس، امروز نیروهای ارتش به کمک پلیس شتافتند تا کنترل نقاط حساس شهر را به‌عهده بگیرند. مخالفان دعوت به اعتصاب عمومی کرده‌اند و از اکنون زندگی عادی پایتخت پاکستان شرقی مختل شده است. پرزیدنت ایوب‌خان اکنون در داکا به‌سر می‌برد.[13]

«تجار ایران در جمهوری‌های شوروی کالا می‌فروشند»

ساعت 11 صبح فردا هیئتی از تجار ایرانی به ریاست فدراسیون اتاق‌های بازرگانی کشور برای مذاکره با چهار جمهوری شوروی، به بندر پهلوی حرکت خواهند کرد و ساعت 3:30 بعد از ظهر پس‌فردا با کشتی عازم بادکوبه می‌شوند.
آقای محمد خسروشاهی، که ریاست هیئت را به‌عهده دارد، امروز گفت: هیئت ایرانی مدت بیست روز به چهار جمهوری آذربایجان، ارمنستان، گرجستان و ترکمنستان شوروی سفر خواهد کرد. در این مدت مذاکراتی پیرامون فروش کالاهای ایرانی و خرید کالاهای شوروی در چهارچوب قرارداد بازرگانی دو کشور انجام خواهند داد.
به همین جهت در هیئت ایرانی بازرگانانی که فروشنده کالاهای ایرانی و خریدار کالاهای شوروی‌اند عضویت دارند و طبق برنامه‌ای که تهیه شده، هیئت ابتدا وارد بادکوبه خواهد شد. در این شهر مدت پنج روز با وزرای بازرگانی چهار جمهوری، که برای همین امر به بادکوبه خواهند آمد، مذاکرات کلی خواهند داشت و سپس مدت ده روز از جمهوری‌های مزبور بازدید به‌عمل خواهد آمد.
در مدت اقامت در پایتخت‌های هر یک از جمهوری‌ها، مذاکرات خاصی با نمایندگان آن جمهوری انجام خواهد گرفت؛ سپس در پایان مسافرت باز هم پنج روز در بادکوبه با حضور وزرای چهار جمهوری نتایج مذاکرات مورد بررسی قرار خواهد گرفت و در صورت لزوم قراردادهای لازم بین تجار ایرانی و مؤسسات این چهار جمهوری منعقد خواهد شد.
هدف مذاکرات فروش کالاهای ایران در حد اعتباراتی است که در قراردادهای بازرگانی دو کشور پیش‌بینی شده است. هیئت ایرانی نمونه‌هایی از تمام کالاهای باب شوروی با خود می‌برد تا با عرضه آنها امکان انعقاد قرارداد فروش در محل باشد.
آقای خسروشاهی در مورد مسافرت هیئت به مسکو گفت: هیئت فقط در همین چهار جمهوری وظایفی به‌عهده دارد؛ به همین جهت من بعد از پایان مذاکرات، با کشتی به ایران باز می‌گردم، ولی ممکن است چندتن از بازرگانان از طریق مسکو به اروپا و یا برای دیدن مسکو به آن شهر بروند. به هر صورت در مسکو مذاکراتی نداریم.[14]

اعلامیه مذاکرات ایران و آمریکا در واشنگتن

جراید امروز کشور نوشتند: در پایان مذاکرات آقای امیرعباس هویدا، نخست‌وزیر، با پرزیدنت جانسون، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، طی اعلامیه‌ای که از طرف کاخ سفید انتشار یافت، ایران و ایالات متحده موافقت کردند که با تمام امکانات از مجاهدات یارینگ، فرستاده مخصوص دبیرکل سازمان ملل متحد به خاورمیانه، در راه ایجاد یک صلح پایدار و عادلانه، که با قطعنامه مورخ ۲۳ نوامبر ۱۹۶۷ شورای امنیت مطابقت داشته باشد، پشتیبانی به‌عمل آورند.
آقای هویدا طی اقامت رسمی خویش در ایالات متحده دیروز و پریروز با پرزیدنت جانسون، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، دین راسک، وزیر خارجه آمریکا، و دیگر شخصیت‌های برجسته آمریکایی ملاقات و مذاکره نمود و امروز واشنگتن را به قصد فلوریدا ترک کرد.
نخست‌وزیر و بانو از پایگاه فضایی کیپ کندی دیدن خواهند کرد.

آخرین ضیافت

پرزیدنت جانسون، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، پنجشنبه‌شب یکی از آخرین ضیافت‌های رسمی کاخ سفید را در ایام ریاست‌جمهوری خویش به افتخار نخست‌وزیر ایران برپا نمود. آخرین ضیافت رسمی جانسون روز 20 آذر به افتخار امیر کویت، که به‌طور رسمی از ایالات متحده دیدن خواهد نمود، برپا می‌گردد.

عزیمت به واشنگتن

رئیس دولت ایران و بانو عصر پنجشنبه به وقت تهران نیویورک را با یک فروند هواپیمای اختصاصی به قصد واشنگتن ترک کردند و پس از ورود به فرودگاه «اندروز» واشنگتن با هلیکوپتر به کاخ سفید رفتند.
در مدخل کاخ سفید، پرزیدنت جانسون و بانو، دین راسک، وزیر خارجه، و ژنرال وستمورلند، فرمانده سابق نیروهای ویتنام و رئیس فعلی ستاد نیروهای زمینی آمریکا، از میهمانان ایرانی استقبال کردند. آقای هویدا در این مراسم خطاب به رئیس‌جمهوری آمریکا اظهار داشت:
ایران تحت رهبری‌های شاهنشاه خود مصمم است همچنان ثبات خود را حفظ کند و با سرعت و اعتماد در راه ترقی و پیشرفت صنعتی و اجتماعی گام بردارد.
رئیس‌جمهوری ایالات متحده طی سخنانی که به‌عنوان خیر مقدم خطاب به رئیس دولت ایران ایراد کرد، از شاهنشاه به‌عنوان رهبری بزرگ و مبتکر تجلیل نمود و با اشاره به تشکیل سپاه‌های انقلاب اظهار عقیده کرد که طرز عمل ایران یکی از پرهیجان‌ترین حماسه‌های عصر ما را تشکیل می‌دهد.
پرزیدنت جانسون، که در تابستان ۱۳۴۱ در سمت معاون رئیس‌جمهوری آمریکا در زمان ریاست‌جمهوری کندی فقید به ایران آمده است، گفت: در آن سفر به من ثابت شد که ایران دارای امکانات فراوانی می‌باشد و آمریکا همواره در جریان اقدامات باارزشی که تحت رهبری شاهنشاه ایران در زمینه پیشرفت اقتصادی و اجتماعی انجام شده بوده‌ایم و به همین علت رهبران ایران را به علت کاردانی و جلب مردم در راه رسیدن به هدف‌های یک ملت بزرگ، شایسته تمجید می‌دانیم.

ملاقات مدیران نفتی

در مدت اقامت آقای هویدا در نیویورک، مدیران شرکت‌های بزرگ نفتی در هتل والدروف آستوریا، محل اقامت نخست‌وزیر، با ایشان ملاقات و مذاکره کردند. در این ملاقات سفیر ایران در آمریکا و آقایان مهدی سمیعی، مدیرعامل سازمان برنامه، و آقای رضا فلاح، عضو هیئت‌مدیره شرکت ملی نفت، حضور داشتند.
در نیویورک، آقای دیوید راکفلر، رئیس هیئت‌مدیره بانک چیس منهتن، و آقای آلفرد هیث، رئیس بانک فدرال آمریکا، دو ضیافت جداگانه به افتخار آقای هویدا ترتیب دادند. بین آقای هویدا و رابرت مورفی، مشاور سیاسی نیکسون، که در حال حاضر رابط بین جانسون و نیکسون می‌باشد، ملاقات و مذاکراتی پیرامون روابط دو کشور صورت گرفت. آقای هویدا همچنین با آقای نلسون راکفلر، شهردار نیویورک، ملاقات کرد.

اعلامیه مذاکرات

در اعلامیه‌ای که به مناسبت پایان مذاکرات آقای هویدا و پرزیدنت جانسون انتشار یافت، رئیس‌جمهوری آمریکا و نخست‌وزیر ایران متفقا اظهار عقیده کرده‌اند که پس از خروج نیروهای انگلیس از خلیج فارس لازم است کشورهای این منطقه برای تضمین ثبات خلیج فارس با یکدیگر همکاری کنند.
در قسمتی از این اعلامیه گفته شده است که رئیس‌جمهوری آمریکا برای نخست‌وزیر ایران طرق و وسایلی را که از طرف ایالات متحده برای استقرار صلح در آسیای جنوب شرقی مورد استفاده قرار می‌گیرد تشریح کرده و نخست‌وزیر ایران تفاهم و علاقه کشور خود را نسبت به مجاهداتی که در راه اعاده صلح به‌عمل می‌آید ابراز نموده است.
ضمنا رئیس‌جمهوری آمریکا و نخست‌وزیر ایران تلاش‌هایی را که تاکنون برای پایان دادن به مناقشات اعراب و اسرائیل به‌عمل آمده است مورد بررسی قرار داده و اظهار عقیده کرده‌اند که ایالات متحده و ایران باید با تمام امکانات خود از مجاهدات یارینگ در راه ایجاد یک صلح پایدار و عادلانه، که با قطعنامه مورخ نوامبر ۱۹۶۷ شورای امنیت مطابقت داشته باشد، پشتیبانی به‌عمل آورند.[15]

هویدا: نمی‌خواهیم در برابر خطر بی دفاع باشیم!

جراید امروز کشور همچنین نوشتند: آقای امیرعباس هویدا، نخست‌وزیر که سرگرم یک بازدید رسمی از ایالات متحده می‌باشد، در ضیافت باشگاه ملی مطبوعات ایالات متحده، پیشرفت‌های ایران و هدف‌های انقلاب شاه و مردم را برای روزنامه‌نگاران آمریکایی تشریح کرد.
آقای هویدا پس از بیان کامل این پیشرفت‌ها تأکید کرد که ما ایرانیان مردمان مثبت و واقع‌بین هستیم که موفقیت‌های گذشته، مشکلاتی را که در پیش داریم از چشم ما نهان نمی‌سازد. ما هرگز خود را با این خیال دلخوش نکرده‌ایم که رسیدن به قرن بیستم از طریق یک میان‌بر جسورانه و مبتکرانه کاری ساده و آسان است.
ما به حکم ضرورت درصدد تجدید ساختمان نظامات اساسی خود با یک دید انقلابی و در عین حال بدون توسل به قوه قهریه و با رعایت کامل سنن کهن فرهنگ ملی خویش برآمدیم. ما آموخته‌ایم که چگونه خود را با تغییرات مداوم زمانه خویش سازگار سازیم بی‌آنکه هویت خود را از دست بدهیم. اینها مسائلی است که در سال‌های آینده همچنان در برابر ما خواهد بود و ما می‌بایستی در قبال آنها راه‌حل‌هایی جسورانه و در عین حال سازنده ارائه کنیم.

مناسبات ایران

آقای هویدا به دنبال سخنان خویش تأکید کرد که به این هدف‌ها فقط در سایه صلح و ثبات می‌توان دست یافت و این امر به‌نوبه خود با موقعیت سیاست خارجی ما و به‌خصوص به مناسبات ما با همسایگانمان در خاورمیانه و دنیا به‌طور کلی وابستگی نزدیک دارد. ما برای دوستی و پیوندهایی که ما را با سایر کشورها مربوط می‌کند اهمیت خاص قائلیم و در عین حال می‌خواهیم که مناسبات خود را با کشورهای اروپای شرقی و شوروی حفظ کنیم و توسعه دهیم. ما با ملل غرب منافع مشترک بسیار داریم و در قبال سنن بشردوستانه غرب برای خود تعهد عمیقی قائلیم.

«کشوری ثابت، معقول و مسئول داریم»!

ما نه تنها ملتی صلح‌دوست هستیم، بلکه به ایجاد صلح نیز کمک کرده‌ایم. ما کشوری ثابت، معقول و مسئول داریم. مع‌الاسف در میان کشورهایی که به حکم عقل سلیم بایستی خود را وقف توسعه اقتصادی و رفاه مردم خویش سازند برخی از کشورها هستند که دستگاه رهبری آنها غیرمعقول و غیرمسئول است؛ کشورهایی که به سلاح‌های جدید جنگی دست یافته‌اند و یک سیاست خارجی ماجراجویانه، تحریک‌آمیز و موجب اختلاف و نفاق را در پیش گرفته‌اند. بنابراین اگر ما از لحاظ اقتصادی و نظامی نیرومند شده‌ایم و درصدد تقویت خود برآمده‌ایم بدان دلیل است که نمی‌خواهیم در برابر خطر بی‌دفاع باشیم، بلکه معتقدیم که باید وسایلی را در اختیار داشته باشیم که بتوانیم نه تنها از یکپارچگی قلمرو خود بلکه از رفاهی که به قیمت کوشش بسیار به‌دست آورده‌ایم دفاع کنیم.[16]

پی‌نوشت‌ها:

[1]. آیت‌الله ‌سیدمهدی‌ عبادی‌، فرزند حیدر، در سال‌ ۱۳۱۵ش در شهر خوسف‌ از توابع‌ بیرجند در خانواده‌ای‌ روحانی‌ به‌‌دنیا آمد. پدرش،‌ حجت‌‌الاسلام‌ آقا سیدحیدر، حوزه‌ علمیه‌ خوسف‌ را تأسیس‌ کرد. مادرش‌ نیز نوه‌ مرحوم‌ آیت‌الله ‌حاج‌ میرزا علی‌ خوسفی‌ بود.
آیت‌الله‌ عبادی‌ دوران‌ ابتدایی‌ را در دبستان‌ ابن‌حسام‌ خوسفی گذراند و پس‌ از آن،‌ وارد حوزه‌ علمیه‌ خوسف‌ شد. پس‌ از دو سال‌ به‌ بیرجند رفت‌ و در مدرسه‌ معصومیه‌ به‌ تحصیل‌ پرداخت‌. بعد از دو سال‌ اقامت‌ در این‌ شهر به‌ مشهد مقدس‌ عزیمت‌ کرد و مدت سیزده سال‌ در حوزه‌ علمیه‌ این‌ شهر به‌ تحصیل‌ مشغول شد و از محضر ادبا و استادانی چون‌ آیات‌: میلانی‌، مجتبی‌ قزوینی‌، وحید خراسانی‌، میرزا جواد آقا تهرانی‌، مدرس‌ یزدی‌ و شیخ‌ هاشم‌ قزوینی‌ کسب‌ فیض‌ نمود. وی‌ در سال‌ ۱۳۴۴‌به‌ نجف ‌اشرف‌ مشرف‌ شد و در مدرسه‌‌ حضرت‌ آیت‌الله ‌ابوالقاسم‌ خوئی‌ به‌ تحصیل‌ پرداخت‌ و در آن‌ شهر از محضر آیت‌الله ‌وحید خراسانی‌ و امام‌ خمینی‌ بهره‌ برد.
هم‌‌زمان‌ با تحصیل‌ در نجف‌ و پس‌ از آن‌ به‌ نمایندگی‌ از آیت‌الله ‌وحید خراسانی‌ به‌ کشور کویت‌ رفت‌ و به‌ رتق‌ و فتق‌ امور شیعیان‌ آنجا مشغول شد‌. آیت‌الله ‌عبادی‌ هم‌زمان‌ با آغاز نهضت‌ امام‌ خمینی‌، به‌ صف‌ مبارزان‌ پیوست‌ و در صحنه‌های‌ مختلف‌ انقلاب‌، به‌ویژه‌ در سیستان‌ و بلوچستان‌ سهم‌ مهمی‌ داشت‌. بعد از انقلاب‌ در سال‌ ۱۳۵۹ از طرف‌ امام‌ خمینی‌(ره) به‌ امامت‌ جمعه‌ زاهدان‌ و نماینده‌ ایشان‌ در سیستان‌ و بلوچستان‌ منصوب‌ شد. آیت‌الله ‌سیدمهدی‌ عبادی‌ از طرف‌ مردم‌ استان‌ سیستان‌ و بلوچستان‌ در دوره‌ اول‌ و دوم‌ مجلس‌ خبرگان‌ رهبری‌ حضور داشت.‌ ایشان‌ از طرف‌ رهبر انقلاب به‌ عنوان‌ امام‌ جمعه‌ مشهد در سال‌ ۱۳۷۲ منصوب‌ و به‌ نمایندگی‌ مردم‌ استان‌ خراسان‌ در سومین‌ دوره‌ مجلس‌ خبرگان‌ رهبری‌ حضور یافت‌. وی‌ روز 7 اسفندماه ۱۳۸۳ در ۶۹ سالگی‌ دار فانی‌ را وداع‌ گفت‌.

[2]. این نام از بازار میدان قلعه مشهور به قلعه محمودی گرفته شده است. این بازار در گذشته رونق زیادی داشته است. ازآنجاکه این مسجد میان دو بنای تاریخی مسجد امام خمینی و تکیه مدیرالملک قرار گرفته، در معماری آن از این دو بنا الهام گرفته شده است.

[3]. انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک؛ استان کرمان، کتاب 2، ص 63.

[4]. انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک؛ استان بوشهر، کتاب 1، ص 115.

[5]. آیت‌الله حاج شیخ غلامحسین جعفری همدانی به روایت اسناد ساواک، ص 284.

[6]. اطلاعات، 16 آذر ۱۳۴۷، ص 21؛ پیغام امروز، 16 آذر 1347، ص 8.

[7]. اطلاعات، 16 آذر ۱۳۴۷، ص 21.

[8]. همان‌جا.

[9]. همان‌جا.

[10]. همان، ص 1؛ پیغام امروز، 16 آذر 1347، صص 1 و 8.

[11]. اطلاعات، 16 آذر ۱۳۴۷، صص 1 و 4؛ پیغام امروز، 16 آذر 1347، ص 8؛ آیندگان، 16 آذر 1347، صص 1 و 12.

[12]. اطلاعات، 16 آذر ۱۳۴۷، ص 21.

[13]. همان‌جا.

[14]. همان، صص 1 و 21.

[15]. همان، صص 1 و 4؛ پیغام امروز، 16 آذر 1347، صص 1 و 4 و 5؛ آیندگان، 16 آذر 1347، صص 1 و 12.

[16]. اطلاعات، 16 آذر ۱۳۴۷، صص 1 و 21؛ پیغام امروز، 16 آذر 1347، صص 1 و 4 و 5؛ آیندگان، 16 آذر 1347، صص 1 و 12.