پژوهشکده تاريخ معاصر 5 آذر 1401 ساعت 16:21 https://www.iichs.ir/fa/news/24309/5-آذر-1345 -------------------------------------------------- عنوان : 5 آذر 1345 -------------------------------------------------- مذاکراتِ نفتی بهره مالکانه آغاز شد/صف‌آرایی وزیر دفاع و رئیس‌جمهور چین!/مهلت ده‌روزه وزیر به دلیل کمبود معلم!/رپرتاژ آگهی یک مجله انگلیسی درباره عملکرد «سیف‌الله رشیدیان»!/بازگشت آریانا از سفر یک‌ماهه به آمریکا!/ایران و شوروی قرارداد جدید بازرگانی منعقد می‌کنند متن : مذاکراتِ نفتی بهره مالکانه آغاز شد روزنامه‌های امروز کشور نوشتند: از صبح امروز در وزارت دارایی بین نمایندگان ایران و کنسرسیوم مذاکرات نفتی بهره مالکانه آغاز شد. کمپانی‌های نفتی در سال گذشته بین 7 تا 34 درصد بیش از سال ماقبل سود داشته‌اند. این مذاکرات مربوط به پرداخت کامل بهره مالکانه می‌باشد. ایران از محل پرداخت بهره مالکانه باید از هر بشکه نفت تولیدی 11 سنت دریافت کند درحالی‌که بر اساس قرارداد متمم فقط 5 سنت آن را وصول می‌کند. بر اساس یک گزارش دیگر مقامات رسمی شرکت ملی نفت و کنسرسیوم از اظهار هر نوع خبر و نظری درباره این مذاکرات خودداری می‌کنند و بنا به توافقی که به عمل آمده طرفین تا پایان مذاکرات از دادن هر نوع خبر خودداری خواهند کرد.   صف‌آرایی وزیر دفاع و رئیس‌جمهور چین! روزنامه «اطلاعات» در شماره امروز خود از صف‌آرایی وزیر دفاع و رئیس‌جمهور چین خبر داده و نوشت: مارشال لین پیائو، وزیر دفاع، می‌خواهد کار لیوشائوچی، رئیس‌جمهوری، را یک‌سره کند. مائو تسه تونک از وزیر دفاع خود در برابر رئیس‌جمهوری پشتیبانی می‌کند. بر اساس همین گزارش، گارد سرخ در توکیو، واشنگتن، مسکو و لندن شعبه تشکیل خواهد داد.   مهلت ده‌روزه وزیر به دلیل کمبود معلم! طی بخشنامه‌ای به کلیه ادارات آموزش و پرورش تهران و شهرستان‌ها برای رفع مشکل کمبود معلم وزیر آموزش و پرورش ده روز مهلت داد. پس از ده روز چنانچه کلاسی بدون معلم باشد، مسئولین امر مؤاخذه می‌شوند.[1]   رپرتاژ آگهی یک مجله انگلیسی درباره عملکرد «سیف‌الله رشیدیان»! روزنامه «اطلاعات» نوشت: اخیرا مقاله اقتصادی جالبی در مجله «اکونومیست» لندن درج گردید و مورد تفسیر رادیو لندن نیز قرار گرفت. در این مقاله افکار و اندیشه‌های خلاق شاهنشاه ایران به خاطر توسعه نهضت تعاونی توزیع تجزیه و تحلیل شده و نویسنده ضمن ستایش این افکار برای آن ارزش جهانی قائل شده است. مجله اکونومیست لندن نوشت: اندیشه‌های خلاق شاهنشاه آریامهر در ایجاد اقتصاد سالم ملی مورد ستایش روزافزون معتبرترین محافل اقتصادی جهان قرار می‌گیرد. این مجله نقش ارزنده تعاونی‌های توزیع را به شرح زیر تحلیل می‌کند: در تهران که تقریبا یک‌دهم جمعیت ایران را دارد، برنامه کنترل قیمت‌ها در همین مدت کوتاهی که جریان دارد به نقطه بسیار حساسی رسیده است. پنج سال قبل گروهی از دارندگان کامیون در تهران، که به علت رکود فعالیت‌های صنعتی و همچنین افزایش عجیب نرخ بهره، وضعی نزدیک به ورشکستگی داشتند، بنا به توصیه و امر شاهنشاه ایران، سیف‌الله رشیدیان مأموریت یافت تا اقدام به تشکیل شرکت تعاونی توزیع کامیون‌داران نماید. این امر تلاش ارزنده‌ای برای نجات از چنگال قرضه‌دهندگان و تحمیلات روزافزون واردکنندگان لاستیک بود. بدین ترتیب در حال حاضر عملا هر صاحب کامیونی در تهران و بسیاری از شهرهای ایران عضو تعاونی توزیع صاحبان کامیون است.[2]   بازگشت آریانا از سفر یک‌ماهه به آمریکا! روزنامه‌های امروز کشور نوشتند: تیمسار ارتشبد بهرام آریانا، رئیس ستاد بزرگ ارتشتاران، و همراهان که در تاریخ 7 آبان‌ماه بنا به دعوت رئیس ستاد نیروهای مسلح آمریکا به منظور بازدید از تأسیسات ارتش ایالات متحده به آن کشور عزیمت نموده بود، ساعت 10:30 بعد از ظهر دیروز با هواپیما به تهران بازگشت. رئیس ستاد بزرگ ارتشتاران در فرودگاه مورد استقبال امرا و افسران ارتش شاهنشاهی قرار گرفت.   ایران و شوروی قرارداد جدید بازرگانی منعقد می‌کنند رادیو مسکو دیروز گزارش داد که وزیر بازرگانی خارجی اتحاد شوروی با آقای احمد میرفندرسکی، سفیر ایران، پیرامون امکانات افزایش میزان کالا بین دو کشور در مسکو تبادل نظر به عمل آوردند. نام‌برده و آقای میرفندرسکی در آستانه مسافرت هیئت بازرگانی شوروی به تهران با هم ملاقات کردند. ساختمان چند مؤسسه صنعتی من‌جمله کارخانه ذوب آهن، کارخانه ماشین‌سازی و کشیدن لوله سرتاسری گاز در ایران به کمک اتحاد شوروی عامل مهمی برای بسط و توسعه دامنه همکاری دو کشور خواهد بود. گاز طبیعی از این لوله به اتحاد شوروی خواهد رسید. شوروی بابت پرداخت قیمت گاز، ماشین‌آلات صنایع سنگین و سبک به ایران تحویل خواهد داد. در نظر است تا سال 1971 میزان مبادلات کالا بین شوروی و ایران نسبت به دوران کنونی چهار برابر افزایش یابد. بر اساس همین گزارش، مذاکرات بازرگانی ایران و شوروی در این هفته در تهران آغاز خواهد شد و نمایندگان دو هیئت برای انعقاد یک قرارداد جدید بازرگانی تبادل نظر خواهند کرد. پیش‌بینی می‌شود مدت قرارداد جدید بازرگانی ایران و شوروی از سه سال به پنج سال افزایش یابد و در قرار داد جدید پیرامون صادرات گاز پیش‌بینی‌هایی بشود. قرارداد سه‌ساله ایران و شوروی قریبا پایان می‌یابد.[3]   پي‌نوشت‌ها --------------------------------------------------------------------- [1] . اطلاعات، 5 آذر 1345، صص 1، 3، 15 و 16. [2] . همان، صص 1 و 14. نگارش یک گزارش در یکی از جراید لندن پیرامون یک مسئله اقتصادی بین‌المللی و یا مرتبط با یکی از کشورهای خاورمیانه امر بعیدی نیست، ولی زمانی که این گزارش به عملکرد یک فرد خاص اختصاص می‌یابد و حالت «رپرتاژ آگهی» به خود می‌گیرد قابل توجه و تأمل دقیق است. کافی است به اسناد ساواک در بازه زمانی نگارش و انتشار این گزارش دقت کنیم. بر اساس یک گزارش ساواک به تاریخ 22 آبان 1345 «با تحقیقاتی که به عمل آمد گفته شده است رشیدیان‌ها از 25 سال قبل به طرفداری از سیاست انگلیس گراییده و پیرامون ماجرای‌های سیاسی نیز بدون اینکه عملا وارد عمل شوند توسط ایادی خود تلاش‌های لازم را معمول. در مورد مسافرت آقای سیف‌الله رشیدیان نیز چنین اظهار نظر شده است که مشارالیه همه‌ساله چندین بار به انگلستان عزیمت می‌کند». این گزارش می‌افزاید: «اطلاع بررسی‌نشده حاکی است که آقای سیف‌الله رشیدیان دو روز قبل از عزیمت به انگلستان در منزل آقای علوی چشم‌پزشک، که عضو بین‌المللی چشم‌پزشکان لندن و از طرفداران انگلیس‌ها می‌باشد، میهمان بوده و در این جلسه چند نفر از دوستان انگلیسی آقای دکتر علوی نیز که تاکنون شناخته نشده‌اند حضور داشته‌اند. از طرفی آقای علوی در چند سال قبل میهماندار خانم لم تن (دوشیزه لم تن جاسوسه انگلیس) [: لمبتون] بوده در زمان حکومت مصدق چندین مرتبه به ایران وارد و در خلال مدت اقامت علاوه بر آقای علوی، آقایان رشیدیان‌ها نیز میهماندار مشارالیها بوده‌اند». در ادامه گزارش آمده است: آقای رشیدیان از طریق لبنان پس از سه روز اقامت در بیروت به لندن عزیمت و گفته شده ممکن است این مسافرت با موضوع نفت و مسئله کمبود مهلت کنسرسیوم بی‌ارتباط نمی‌باشد». رک: رشیدیان‌ها به روایت اسناد ساواک، ج 3، ص 344. در همین باره ساواک طی گزارشی دیگر به تاریخ 29 آبان 1345 تصریح دارد: «اطلاع واصله حاکی بود که سیف‌اله رشیدیان، مدیرعامل بانک تعاونی توزیع، هفته گذشته به لبنان مسافرت می‌نماید، لکن از صحبت‌هایی که در مورد مسافرت وی به عمل می‌آید گفته می‌شود رشیدیان برای انجام یک مأموریت فوق‌العاده به لندن رفته است و این موضوع با کار نفت بی‌ارتباط نیست. همچنین اظهارنظر می‌شود که پای انگلیس‌ها مجددا به ایران بازخواهد شد و به نفوذ چندساله آمریکایی‌ها در ایران خاتمه خواهند داد». رک: رشیدیان‌ها به روایت اسناد ساواک، ج 3، ص 347. در گزارشی به تاریخ 17 مهر 1345 نیز می‌خوانیم: «روز چهارشنبه 13 /7 /45 جلسه با حضور شش نفر در منزل دکتر امینی تشکیل گردید. افراد شناخته‌شده آقایان سروش، دکتر ناظرزاده کرمانی و محمدرضا خرازی، نماینده اسبق مجلس شورای ملی، بودند... در خارج از جلسه حسین رنجبر به منبع اظهار داشته گوشت در تهران پیدا نمی‌شود و رشیدیان با دریافت چهارمیلیون از شاه وضع را از سابق بدتر کرده است...». رک: علی امینی به روایت اسناد ساواک، ج 1، ص 239. این گزارش‌ها و گزارش‌های متعدد دیگر، که در همین بازه زمانی، یعنی از مهر تا آذر 1345، توسط مخبران و مأموران ساواک تهیه شده است، همه نشان از آن داشت که رشیدیان برای یک مأموریت عازم لندن بوده است؛ مأموریتی که به باز کردن هر چه بیشتر پای انگلیس در ایران مرتبط می‌شد. با توجه به گزارش منتشرشده در یکی از جراید لندن پیرامون عملکرد «سیف‌الله رشیدیان» به نظر می‌رسد که او در این مأموریت به سنّت دوره پهلوی، دَم تعدادی از مطبوعات را برای تبلیغ خود نیز دیده بود! [3] . اطلاعات، 5 آذر 1345، ص 16.